Radical Empathies | Η Γουατεμάλα του φεμινισμού και της οικολογίας
Η έκθεση Radical Empathies (Ριζικές Ενσυναισθήσεις) εστιάζει στη διασταύρωση του φεµινισµού µε την οικολογία, παρουσιάζοντας καλλιτέχνες από τη Γουατεµάλα όπου τα απολυταρχικά καθεστώτα καθώς και ο δυτικός παρεµβατισµός έχουν εγγράψει βάναυσα τις πολιτικές τους πρακτικές σε όλα τα σώµατα: στα κορµιά των ανθρώπων και των ζώων, στη φύση, στον ουρανό.
Αυτά τα ευάλωτα, ασταθή και εφήµερα σώµατα καταφέρνουν να αποφύγουν αυτές τις παγιωµένες έννοιες της βίας και να δηµιουργήσουν ένα χώρο αντίστασης και σθένους.
Σε όλη την έκθεση, το σώµα γίνεται αντιληπτό ως το κύριο µέσο µετάδοσης της γνώσης, της κοινωνικης µνήµης και της ταυτότητας χωρίς να διαχωρίζεται η γνώση από το γνώστη.
Λαµβάνοντας ως σηµείο εκκίνησης µια αλληλοσυσχέτιση Νότου-Νότου, η ενσυναίσθηση είναι µια ακόµη στρατηγική που χρησιµοποιούµε για να δείξουµε ότι αυτές οι κατεπείγουσες καταστάσεις, δηλαδή η κακοποίηση των ανθρώπων που προσδιορίζονται ως γυναίκες αλλά και γενικότερα όσων δεν επωφελούνται από τον πατριαρχικό θεσµό καθώς και η κλιµατική αλλαγή δεν περιορίζονται στα γεωγραφικά σύνορα µιας χώρας.
Στην περίπτωση της Γουατεµάλας, η χώρα βιώνει ακόµα το συλλογικό τραύµα του αιµατηρού εµφυλίου πολέµου (1960-1996) που στόχευε τις αριστερές αντάρτικες οµάδες, τους ιθαγενείς Μάγια και τους εξισπανισµένους αγρότες, ενώ το «σώµα» της γης έχει υποστεί συνεχείς καταστροφές εξαιτίας της υπερεκµετάλλευσης των φυσικών πόρων µέσω της µονοκαλλιέργειας, της αποψίλωσης των δασών και της εκµετάλλευσης του ορυκτού πλούτου.
Τα έργα των καλλιτεχνών που παρουσιάζονται σε αυτήν την έκθεση προέρχονται από αυτό πλαίσιο αλλά θέτουν επι τάπητος και παγκόσµια κοινωνικοπολιτικά και βιοπολιτικά προβλήµατα.
Αξίζει να δοθεί προσοχή στην ενσωµάτωση του ατόµου στα κοινωνικά δίκτυα και στο περιβάλλον χρησιµοποιώντας τις προγονικές γνώσεις και απορρίπτοντας τους δυτικούς δυϊσµούς. Δεδοµένου ότι η γνώση µας είναι πάντα εντοπισµένη2, µε άλλα λόγια η γνώση απορρέει από την κοινωνική τοποθέτηση του υποκειµένου, οι πρόσφατες περιπτώσεις ακραίας βίας σε ευάλωτα σώµατα (Ζάκι Ο., Ελένη Τοπαλούδη κ.ά.) καθώς και οι επικείµενοι κίνδυνοι των αιολικών εργοστασίων, µε ωθούν να αναζητήσω διαφορετικά συστήµατα γνώσης, διαφορετικές κοσµογονίες και εν τέλει νέα δίκτυα ευαλωτότητας σε αντίσταση3 απέναντι στις νεκροπολιτικές, στις πατριαρχικές τεχνικές που διαχειρίζονται το ποιός θα ζήσει και ποιός θα πεθάνει.
H Hellen Ascoli υφαίνει σε έναν αργαλειό που είναι αρρηκτα συνδεδεµένος µε το σώµα της καθώς αποτελείται από µια ζώνη που τοποθετείται γύρω από τη µέση της και ένα σχοινί που δένεται στην ήδη υπάρχουσα αρχιτεκτονική. «Ο αργαλειός µεταφέρει τη µνήµη µέσω της αφής προκαλώντας µια αίσθηση εγγύτητας. Επιλέγω να χρησιµοποιήσω υλικά που αποκαλύπτουν τη µνήµη των σωµάτων που ήταν κάποτε εκεί» λέει η Ascoli που παρουσιάζει µια πολύ προσωπική δουλειά σχετικά µε τη δολοφονία του αδελφού της το 2016 στη Γουατεµάλα.
O Edgar Calel στο έργο B´atz Textile Constellation of Knowledge (B’atz Ύφασµα Αστερισµός της Γνώσης) κεντάει πάνω στο πουλόβερ του µε 23 χρώµατα νήµατος µερικά από τα ονόµατα των 23 διαφορετικών γλωσσών που οµιλούνται στη Γουατεµάλα. Το πουλόβερ προέρχεται από ένα κατάστηµα µεταχειρισµένων ρούχων των Η.Π.Α. Στη συνέχεια, φωτογραφίζεται στα µέρη όπου µαζεύει καλαµπόκι µε την οικογένειά του.
Το φωτογραφικό έργο Roots (Ρίζες) της Regina José Galindo απεικονίζει σε 21 φωτογραφίες την performance της στο Βοτανικό Κήπο του Παλέρµο στην Ιταλία σε συνεργασία µε είκοσι µετανάστες διαφορετικών εθνικοτήτων. Η καλλιτέχνις προσπαθεί να θέσει ένα παραλληλισµό µεταξύ των διαφόρων ειδών φυτών, πολλά εκ των οποίων έχουν µεταφερθεί στον κήπο παράνοµα και των ατόµων που ξεριζώθηκαν από τις πατρίδες τους. Πολύ νωρίς στην καριέρα της, η Galindo συνειδητοποίησε ότι η δηµιουργία έργων στο εξωτερικό σχετικά µε το τοπικό της πλαίσιο δεν δηµιουργούσε απαραίτητα περισσότερη κατανόηση και εγγύτητα. Αντ 'αυτού, αποφάσισε να καταπιαστεί µε θέµατα σχετικά µε το τόπο όπου δίνει παραστάσεις για να δείξει ότι τα προβλήµατα δεν αφορούν συγκεκριµένα στη χώρα της ή στις χώρες του Τρίτου Κόσµου αλλά όλο τον πλανήτη.
Η Sandra Monterroso στο Triángulo / Rax ( Τρίγωνο/ Rax σηµαίνει πράσινο και άγουρο) συνδυάζει τις παραδοσιακές πρακτικές των Μάγια στην ύφανση και στη βαφή του υφάσµατος. Εδώ χρησιµοποιεί το γηγενές φυτό Indigo (γνωστό στην Ελλάδα ως λουλάκι) µαζί µε κίτρινη βαφή. Το Indigo υπήρξε σηµαντικό µέρος της οικονοµίας των φυτειών και του δουλεµπορίου στην Αµερική.
Η ταινία του Naufus Ramirez-Figueroa Place of Comfort (Τόπος Παρηγοριάς) γυρίστηκε στο Universidad Popular (Πανεπιστήµιο του Λαού) της πόλης της Γουατεµάλας και το σενάριο γράφτηκε µε τον ποιητή Wingston González. Είναι εµπνευσµένη από την αντιεξουσιαστική performance που έλαβε χώρα στο ίδιο µέρος το 1975. Η παραγωγή του 1975 υπέστη βίαιη λογοκρισία και το θέατρο πυρπολήθηκε. Σε αυτή την εκδοχή οι χαρακτήρες βρίσκονται σε ένα φασιστικό πλαίσιο οπου είναι ταυτόχρονα οι θύτες και τα θύµατα. Το Place of Comfort σηµατοδοτεί την αέναη προσπάθεια «εξάντλησης» του ενδιαφέροντος του καλλιτέχνη για τον εµφύλιο πόλεµο της Γουατεµάλας. Ο Ramirez-Figueroa αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του όταν ήταν µόλις έξι ετών. Εδώ το σώµα χρησιµοποιείται τοσο για τη µετάδοση της συλλογικής µνήµης όσο και για την εγγραφή νέων νοηµάτων ως αντίδοτο στο τραύµα.
