MOTHER TONGUE | Harm Gerdes
Οι Kalfayan Galleries παρουσιάζουν την πρώτη ατομική έκθεση του Harm Gerdes στην Ελλάδα. Η έκθεση «MOTHER TONGUE», είναι η πέμπτη ατομική έκθεση του καλλιτέχνη που αποφοίτησε το 2020 από την Düsseldorf Kunstakademie, ενώ ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Κείμενο έκθεσης:
Σοφία Ελίζα Μπουράτση (Θεωρητικός τέχνης και επιμελήτρια. Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου)
«Θέλω κάθε έργο μου να είναι ένας χαρακτήρας – και να έχει χαρακτήρα»
Harm Gerdes
Είναι η διαίσθηση η “μητρική γλώσσα” της ζωγραφικής;
Παρόλο που ο τίτλος της έκθεσης MOTHER TONGUE παραπέμπει στη μητρική γλώσσα του Ελληνοκύπριου-Γερμανού καλλιτέχνη, αναφέρεται ταυτόχρονα και στη ζωγραφική η οποία βρίσκεται στον πυρήνα της ταυτότητάς του. Όπως ο ίδιος σημειώνει: «Η δουλειά μου είναι μια εξερεύνηση του πώς αντιλαμβάνομαι ορισμένα πράγματα. Μπορώ απλά να παρατηρώ πώς αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι μεταξύ τους· τι συμβαίνει μέσα στις σχέσεις – παιχνίδια εξουσίας, προσφορές, αγάπη, μίσος – αλλά και βαθύτερα ψυχολογικά και φιλοσοφικά ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση, και, το πιο σημαντικό, πώς τα βιώνω και πώς τα αναστοχάζομαι».
Πρέπει κανείς να ανακαλύψει τα έργα του Harm Gerdes δια ζώσης για να αντιληφθεί ότι αυτό που από μακριά, ή μέσω οθόνης, μοιάζει με ψηφιακή εικόνα, είναι στην πραγματικότητα αφηρημένες ζωγραφικές συνθέσεις σε καμβά, όπου τα έντονα χρώματα, οι οργανικές φόρμες, η υλικότητα και η κίνηση συνδιαλέγονται δυναμικά, διαμορφώνοντας το έργο.
Αυτή η αμφισημία, η ταλάντευση ανάμεσα στην αισθητική της εικονικής πραγματικότητας και τον φυσικό κόσμο αντικατοπτρίζει τις μεταβάσεις από την φυσική στην ψηφιακή διάσταση που βιώνουμε όλοι μας καθημερινά. Αυτό το πέρασμα όμως αποτελεί την πρώτη ανάγνωση – το κάλεσμα του έργου. Οι λεπτομέρειες, που αποκαλύπτονται στο επίμονο βλέμμα, εκφράζουν κάτι πιο μεταφυσικό και προσωπικό.
Η έκθεση MOTHER TONGUE ξετυλίγει το νήμα της μέσα από προηγούμενα έργα του καλλιτέχνη, αλλά σηματοδοτεί μία νέα περίοδο στη δουλειά του. Απαλλαγμένος από την επιτακτικότητα της αναφοράς, αφήνεται ελεύθερα στη διαδικασία της ζωγραφικής, επιτρέποντάς της να τον οδηγήσει στη δημιουργία της εικόνας.
Ο Harm Gerdes έχει πάρει την τολμηρή απόφαση να μην πλαισιώνει τα έργα του με συγκεκριμένο αφήγημα, αποφεύγοντας έτσι την περιοριστική – και ενδεχομένως «εύκολη» – ανάγνωση. Ωστόσο, μία πιο προσεκτική ματιά μπορεί να ανακαλύψει κάποια από τα κεντρικά στοιχεία που συνδιαλέγονται στο έργο του και να καταλάβει τα διακυβεύματα που τον απασχολούν.
Ο καλλιτέχνης συνθέτει μία αισθητική του παρόντος με κάποια από τα θεμελιώδη ερωτήματα που απασχολούν διαχρονικά τη ζωγραφική. Οι χώροι που προκύπτουν από την υπέρθεση των μορφών, το – σοβαρό – παιχνίδι μεταξύ των εννοιών της ιεραρχίας και της ελευθερίας, η αίσθηση οικειότητας που μπορεί να αισθανθεί κανείς σε επιμέρους σημεία των έργων και η αιφνίδια υπέρβαση του οικείου μέσω της απρόσμενης μεταμόρφωσης, η δοκιμασία της συνύπαρξης, οι ισορροπίες που δομούνται και αποδομούνται ρυθμικά – όλα αυτά θέτουν επίμονα και ουσιαστικά ερωτήματα για τη ζωγραφική εικόνα, για το ποιείν και το θωρείν της, ενώ προκαλούν μία πηγαία αισθητική απόλαυση.
Παρότι η δουλειά του Gerdes είναι τεχνικά άρτια και εντυπωσιακή – και μάλιστα δομημένη σχεδόν «μαθηματικά» – στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη διαίσθηση. Ο ίδιος περιγράφει τις στρώσεις, τις επικαλύψεις και τις σύνθετες σχέσεις των μορφών στα έργα του σαν μία «αρχαιολογία του χρώματος». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε επίσης να ανιχνεύσουμε την επίδραση των καθημερινών του βιωμάτων: όπως η Αθήνα και η Ελλάδα, όπου ο Harm Gerdes μετακόμισε μόλις τον Σεπτέμβρη του 2022 και όπου δημιούργησε τα έργα της έκθεσης. Η επιλογή των χρωμάτων του παραπέμπει ενίοτε στο λιτό ελληνικό καλοκαίρι (τον τελευταίο καιρό ο καλλιτέχνης διαβάζει Ελύτη) και άλλοτε στον πυκνό αστικό ιστό τον οποίο βιώνει καθημερινά.
Ο τίτλος ενός έργου μπορεί επίσης να λειτουργήσει με ανάλογο τρόπο: το έργο Hommage to Elizabeth παραδείγματος χάριν παραπέμπει τόσο στο όνομα της μητέρας του όσο και στην Εlizabeth Μurray, της οποίας η δουλειά αποτελεί για τον καλλιτέχνη πηγή έμπνευσης. Οι εικόνες μέσα στις εικόνες αποτελούν έναν ακόμα τρόπο ανάγνωσης του έργου του· στο συγκεκριμένο, διακρίνεται η ερμηνεία του γνωστού μοτίβου του Gerhard Richter – επίσης ζωγράφου της σχολής του Düsseldorf – τον οποίο ο Gerdes επικαλείται όταν μιλά για την αυθεντικότητα της ζωγραφικής εικόνας
Τέλος, η αίσθηση χαράς που χαρακτηρίζει το έργο του Gerdes, μεταφέρει τόσο στην ευχάριστη εντύπωση που προκαλεί το άκουσμα της μητρικής μας γλώσσας και στην πολύτιμη αίσθηση του ανήκειν – ειδικά για όσους έχουμε παραπάνω από μία χώρες – όσο και στην απόλαυση της ανακάλυψης, της απρόσμενης έκβασης και της αισθητικής πρόκλησης που μπορεί να δημιουργήσει μία δυνατή εικόνα. »
