Ευριπίδου Ελένη | Σκην.: Ιόλη Ανδρεάδη
Μετά τη μεγάλη επιτυχία του «Ίωνα» που παρουσιάστηκε τη διετία 2017-2019 στη Βόρεια Κλιτύ της Ακρόπολης, στο The Tank Theatre της Νέας Υόρκης, στα Αρχαία Θέατρα Φιλίππων και Δωδώνης, στο Μουσείο των Δελφών, στο Θέατρο Άλφα.Ιδέα και σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές, η Ιόλη Ανδρεάδη επιστρέφει στο Αρχαίο Δράμα, εστιάζοντας ξανά στον Ευριπίδη και στη σκηνοθετική τελετουργία της ερμηνευτικής δοκιμασίας πολλαπλών χαρακτήρων από έναν μόνο ηθοποιό. Στο Θέατρο Ροές και μόνο για 3 παραστάσεις -14, 15, 16 Οκτωβρίου- παρουσιάζεται η «Ελένη» του Ευριπίδη με τη Βασιλική Τρουφάκου να ενσαρκώνει όλους τους ρόλους του έργου, περνώντας εντυπωσιακά από τον έναν ήρωα στον άλλον, έχοντας ως μοναδικά μέσα τη φωνή και το σώμα. Μαζί της επί σκηνής ο κορυφαίος Έλληνας κρουστός περφόρμερ Νίκος Τουλιάτος.
Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό
το ανάστημα
ίσκιοι και χαμόγελα παντού
στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα
ζωντανό δέρμα, και τα μάτια
με τα μεγάλα βλέφαρα,
ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.
Και στην Τροία;
Τίποτε στην Τροία – ένα είδωλο.
Έτσι το θέλαν οι θεοί.
Κι ο Πάρης, μ’ έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν
πλάσμα ατόφιο
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.
Γ. Σεφέρης
Λένε πως ένας βάρδος παλιός, ο Στησίχορος, έξι γενιές πριν από τον Ευριπίδη, σε ένα ποίημά του κατηγόρησε την Ελένη ότι άφησε τον άντρα της για τον Πάρη και με την αμαρτία της αυτή κατέστρεψε τόσο την Ελλάδα, όσο και την Τροία. Όμως, η Ελένη μετά το θάνατό της έγινε θεά. Γι’ αυτό και τη στιγμή που το έγραψε το άδικο αυτό ποίημα ο Στησίχορος τιμωρήθηκε: έμεινε τυφλός. Και το μετάνιωσε. Και έγραψε καινούριο ποίημα. Καινούργιο τραγούδι.
Σε αυτό ανασκεύασε τις κατηγορίες του, χρησιμοποιώντας τον αρχαίο μύθο, σύμφωνα με τον οποίο στην Τροία δεν πάτησε ποτέ η Ελένη, αλλά η σκιά της. Ενώ την ίδια τη φυγάδευσαν οι θεοί στην Αίγυπτο, όπου περίμενε το Μενέλαο να γυρίσει από τον πόλεμο και να φύγουνε μαζί για την πατρίδα. Και με το που το έγραψε το καινούριο αυτό τραγούδι ο Στησίχορος, ξαναβρήκε αμέσως την όρασή του.
Στην εκδοχή αυτή της Ελένης του Ευριπίδη για μία ηθοποιό, η Ελένη καταφτάνει στη σκηνή, μόνη και τυφλή σαν αρχαία ραψωδός, αλλά με άλλες, ελευσίνιες δυνάμεις να ξυπνάνε μέσα της ωθώντας την ν’ αφηγηθεί την ιστορία της. Την ιστορία μιας σκιάς.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Η «Ελένη» του Ευριπίδη δεν είναι μια ιλαροτραγωδία. Είναι ένα έργο τρομακτικά επίκαιρο και σπαρακτικό. Ένα έργο τραγικό που μιλά για το ‘εδώ και τώρα’. Ένα έργο για τη γυναίκα. Και ένα έργο για τον πόλεμο. Για τη ριζική αθωότητα της γυναίκας και για τον τρόπο που η μοίρα της τόσο συχνά υφαίνεται αποκλειστικά μέσα από τις αποφάσεις και τη βία των ανδρών. Ένα έργο για την ανώφελη τρέλα του πολέμου και για τα αδειανά πουκάμισα που χαρίζει ως τρόπαια. Ένα έργο για τον παραλογισμό της μάχης και τις πληγές του έρωτα. Ένα έργο για την ομορφιά ως πηγή δυστυχίας.
Επιλέγω αυτό το «γυναικείο έργο» να το ερμηνεύσει ολόκληρο μια γυναίκα ηθοποιός, η Βασιλική Τρουφακου, αντιμετωπίζοντας μέσα σε μια ώρα πολλαπλούς ρόλους της ιστορίας, αντρικούς και γυναικείους, νεότερης και μεγαλύτερης ηλικίας, γιατί θέλω να διερευνήσουμε, κόντρα στα ερμηνευτικά και σκηνοθετικά στερεότυπα, τη γυναικεία ταυτότητα και το γυναικείο σώμα ως πολύμορφο σκηνικό βίωμα και ως πηγή σύνδεσης με τη ρίζα του τραγικού.
Συνοδοιπόρος σε αυτή τη σκηνική διαδρομή ως πολύτιμος συνομιλητής είναι ο ρυθμός, μέσα από το τελετουργικό ηχητικό τοπίο των κρουστών του Νίκου Τουλιάτου.
Ιόλη Ανδρεάδη
Συντελεστές
Σύλληψη - Σκηνοθεσία - Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Μετάφραση: Γιάγκος Ανδρεάδης
Διασκευή για μία ηθοποιό: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Κοστούμια: Ioanna Kourbela
Διασκευή τραγουδιού: Danai Nielsen
Φωτογραφίες: Ηλίας Κοτσιρέας & Σταύρος Χαμπάκης
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παραγωγή: Εταιρεία Τέχνης Ars Aeterna
Ελένη, Τεύκρος, Χορός, Μενέλαος, Τροφός, Κάστωρ & Πολυδεύκης: Βασιλική Τρουφάκου
Ζωντανά επί σκηνής ο μουσικός περφόρμερ Νίκος Τουλιάτος
Διάρκεια: 60 λεπτά
Η «Ελένη», όπως και ο «Ιών», του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη, αποτελούν παραστάσεις που δημιουργήθηκαν στο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος του Φεστιβάλ Φιλίππων υπό την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Θοδωρή Γκόνη.
Η παράσταση «Ελένη» στο Θέατρο Ροές πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.
