AOAFF | Η τελετή (1995)
Η μεγάλη επιστροφή του Σαμπρόλ στις πραγματικά σπουδαίες ταινίες πραγματοποιήθηκε με αυτό που ο ίδιος χαρακτήριζε ως «το τελευταίο μαρξιστικό φιλμ», μάλλον όχι χωρίς ένα ειρωνικό χαμόγελο. Διότι την ίδια στιγμή που οι κοινωνικές, πολιτικές και σεξουαλικές αντιθέσεις γίνονται στην «Τελετή» το αντικείμενο μιας «πάλης των τάξεων», ο Σαμπρόλ αφήνει περισσότερο χώρο από ποτέ στην αμφισημία, τον σαρκασμό και την έκπληξη.
Βασισμένα στο βιβλίο της Ρουθ Ρέντελ «A Judgement in Stone», όλα ξεκινούν με ένα αρκετά μπανάλ πρόσχημα: μια πλούσια οικογένεια στην γαλλική εξοχή προσλαμβάνει μια νέα υπηρέτρια. Πρόκειται για την Σοφί (Σαντρίν Μπονέρ), που έρχεται με εξαιρετικές συστάσεις αλλά παρουσιάζει τα ανησυχητικά σημάδια μιας συμπεριφοράς η οποία ολοένα κι εκτροχιάζεται. Πρόκειται για απειθαρχία, παραξενιά, ή απόρροια κάποιου κρυμμένου μυστικού της; Καθώς η Σοφί τηρεί όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις από τα καθήκοντά της, έρχεται υπερβολικά κοντά με την Ζαν (Ιζαμπέλ Ιπέρ), υπάλληλο του τοπικού ταχυδρομείου με χαρακτήρα ακόμη πιο εκκεντρικό. Ανάμεσά τους αναπτύσσεται μια σχέση αδερφική, αλλά και μια δυναμική δασκάλου-μαθητή. Αλληλέγγυες μέσα στην περιθωριοποίησή τους, η Σοφί και η Ζαν θα ορμήσουν να ανατρέψουν την ιεραρχία μέσω μιας πράξης που μοιάζει να έρχεται από το πουθενά.
Καθώς η «Τελετή» προχωρά, ο Σαμπρόλ κρατά το ενδιαφέρον μας με μικρές λεπτομέρειες, αφήνοντάς μας να πιστεύουμε πως τίποτα πραγματικά σημαντικό δεν συμβαίνει επί της οθόνης. Κι όμως, μέσα από τα αδιόρατα βλέμματα και τις φράσεις που ποτέ δεν λέγονται, πίσω από τη νεκρική ησυχία και την πολυτέλεια της μεγαλοαστικής οικίας, συντελείται μια υπόγεια κλιμάκωση που δε θα βγει στην επιφάνεια παρά μόνο τη στιγμή της έκρηξης. Αν ξαναδούμε την «Τελετή» προσεκτικά, ανακαλύπτουμε την μάχη και την αντιπαράθεση σε κάθε σκηνή, κάθε πλάνο. Εξ ου και ο τίτλος της ταινίας, αφού ο Σαμπρόλ έχει οργανώσει το φιλμικό του σύμπαν σε έναν μακάβριο χορό, όπου όλα οδηγούν σε ένα αναπόφευκτο τέλος.
Με τις Σαντρίν Μπονέρ και Ιζαμπέλ Ιπέρ να χτίζουν την συνωμοσία τους όπως μόνο δύο ιδιοφυείς ηθοποιοί μπορούν, ο Κλοντ Σαμπρόλ γεμίζει αυτήν την «Τελετή» εξέγερσης με στοιχεία κωμικά, αυτοσαρκαστικά, που καμιά φορά αναιρούν τον εαυτό τους. Κι ενώ φτάνει σε μια ανατροπή που δεν υπολείπεται σε βία, το κάνει όχι με ωμή αποφασιστικότητα, αλλά με εξονυχιστική λεπτότητα και ειρωνεία. Ο Σαμπρόλ ορκιζόταν πως δεν δούλεψε την «Τελετή» περισσότερο από τις άλλες του ταινίες, κάτι που μας υπενθυμίζει ότι τα μεγάλα έργα διαθέτουν μια μαγεία που διαφεύγει ακόμα και των δημιουργών τους.
(κείμενο: Λουκάς Κατσίκας)
Σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος που εντάσσει τις προβολές του 5ου Φεστιβάλ Plein-Air γαλλικού κινηματογράφου στο πρόγραμμα του 11ου Athens Open Air Film Festival ως μια ακόμη δήλωση ελληνογαλλικής φιλίας και σταθερής συνεργασίας των δύο φορέων.
Σκηνοθεσία: Κλοντ Σαμπρόλ
Σενάριο: Κλοντ Σαμπρόλ, Καρολίν Ελιασέφ
Πρωταγωνιστούν: Ιζαμπέλ Ιπέρ, Σαντρίν Μπονέρ, Ζακλίν Μπισέ, Ζαν-Πιέρ Κασέλ, Βιρζινί Λεντουαγιέν
Διάρκεια: 112'
Έτος παραγωγής: 1995
