Φεστιβάλ Επιδαύρου: Πρεμιέρα με μια διαφορετική οπτική της Αντιγόνης / πολυαναμενόμενο και ενδιαφέρον εγχείρημα

H μία από τις δύο φετινές παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου, που παραδοσιακά φιλοξενούνται στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τους θερινούς μήνες, αφορά στην αιώνια ηρωίδα, κατά τους μελετητές του αρχαίου δράματος, την πιο τραγική. Η Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Αθηνών, σε σκηνοθεσία Ulrich Rasche, αποτέλεσε ευσεβή πόθο τόσο για την Κατερίνα Ευαγγελάτου, όσο και για τον προηγούμενο καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Γιάννη Μόσχο. Η εκτενής συνέντευξη Τύπου που δόθηκε χθες στο Ινστιτούτο Γκαίτε, έλυσε κάποιες απορίες, δημιούργησε ίσως περισσότερες, σίγουρο είναι ότι κατάφερε να κεντρίσει το ενδιαφέρον για την παρακολούθηση της παράστασης. Μια δουλειά, που όπως ειπώθηκε δια στόματος  Rasche, δεν θα εμμείνει στην παραδοσιακή προσέγγιση της γυναίκας-σύμβολο που αντιστάθηκε στον «κακό» Κρέοντα, προκρίνοντας την αδελφική αγάπη. Η εστίαση στην περίσταση θα αφορά πρωτίστως τον Κρέοντα και όλα όσα εκείνος συμβολίζει και εκπροσωπεί, την κοσμική εξουσία, την άρχουσα τάξη, τον διοικητή της πόλης, τον απαιτούμενο σεβασμό προς αυτόν -ακόμα και αν εκπορεύεται από φόβο-, τους νόμους, που αποτελούν την απαραίτητη σύμπραξη για την ευρυθμία της πολιτείας.

Η παράσταση θα ανοίξει τα φετινά Επιδαύρια, στις 27 Ιουνίου (με δύο επιπλέον παραστάσεις στις 28 & 29 Ιουνίου), πραγματοποιώντας την παγκόσμια πρεμιέρα της. Διευκρινίζοντας τον χαρακτηρισμό η Κατερίνα Ευαγγελάτου τόνισε ότι είναι μια παράσταση που θα ανέβει για πρώτη φορά, στήνεται εξαρχής την παρούσα περίοδο και είναι ένα από εκείνα τα ξεχωριστά γεγονότα που -εντός των συνόρων τουλάχιτον- θα παρουσιαστούν αποκλειστικά στην Επίδαυρο, τονίζοντας έτσι τον χώρο, τον συμβολισμό και τη συνθήκη που φέρει. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θέατρου Αργυρώ Χιώτη μίλησε για την ξεχωριστή και ιδιαίτερη σκηνική γλώσσα του Γερμανού σκηνοθέτη.

Από πλευράς του ο Ulrich Rasche δήλωσε την τιμή που νιώθει για την πρόσκληση να σκηνοθετήσει την Αντιγόνη, με Έλληνες ηθοποιούς διαφορετικών γενεών, που τον έκαναν γρήγορα να ξεπεράσει την απόσταση της γλώσσας και να αισθανθεί οικεία, καθώς μάλιστα στη χώρα του νιώθει κάπως στο περιθώριο. Επεσήμανε ακόμα την υποστήριξη της ελληνικής πολιτείας, που ενδιαφέρεται πρωτίστως για το καλλιτεχνικό αποτύπωμα και δευτερευόντως για τις πωλήσεις, επιτρέποντας ένα σημαντικό άνοιγμα σε όλες και σε όλους, σε μια στιγμή που στη Γερμανία  σημειώνονται περικοπές στις δαπάνες σε ό,τι αφορά τον πολιτισμό.

Επιστρέφοντας στα της παράστασης εξήγησε τη δική του εμφατική ματιά στο πρόσωπο του Κρέοντα, ενός ανθρώπου που κανείς δεν ήθελε να ακούσει τι λέει. «Έχει ενδιαφέρον να ακούσουμε και τα δικά του επιχειρήματα, πώς αυτά θα βρουν (ή δε θα βρουν) την ισορροπία, τη θέση που έχουν οι νόμοι, αλλά και η ισχύς τους, σε μια δημοκρατική κοινωνία». Στόχος, όπως έσπευσε να διευκρινίσει ο Rasche, δεν είναι να υποστηρίξει μια απολυταρχική πολιτική, αλλά να δούμε τον Σοφοκλή από μια άλλη ματιά.

Και είναι αλήθεια  ότι την εποχή που γράφεται η Αντιγόνη (πρωτοπαρουσιάστηκε το 441 π.Χ.) νέοι θεσμοί μετατοπίζουν τους παλιούς. Το κράτος ισχυροποιείται, η οικογένεια μένει ατροφική, ο πειρασμός της δύναμης εκτρέφει την υπεροπτική συμπεριφορά. Παλιές παραδοχές μπαίνουν στο περιθώριο και οι αντιθέσεις, μαζί και οι διεκδικήσεις, γίνονται όλο και περισσότερες. Οι άνθρωποι προβαίνουν σε ενέργειες αλόγιστες τις περισσότερες φορές, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Ο Σοφοκλής μετέχει στη ζωή της πολιτείας. Παρακολουθεί τις εξελίξεις, τις ευθύνες των κρίσιμων προσώπων και των αποφάσεων που παίρνουν, ο αντίκτυπος των οποίων αφορά πολύ περισσότερους από τα υποκείμενά τους. Διαβλέπει ταυτόχρονα και την επερχόμενη φθορά πίσω από την επιδίωξη της επιβολής και των κατακτήσεων και έχει το θάρρος να επισημάνει τις υπερβολές, θέτοντας τον κίνδυνο που κρύβει η υπέρβαση των όποιων ορίων, ιδιαίτερα των ηθικών. Δεν διστάζει να φέρει στο φως τα κακώς κείμενα της εξουσίας -εν προκειμένω αυτά εκπροσωπούνται από τον Κρέοντα-, που διακρίνουν κάποιους ηγέτες, ακόμα και της ένδοξης κλασικής περιόδου. Προς μια τέτοιου είδους ανάγνωση φαίνεται ότι θα κινηθεί ο Rasche, σε μια συνεχώς περιστρεφόμενη σκηνή-δίσκο (γνωστή ιδέα από τον Αγαμέμνονα που είχε ανεβάσει προ διετίας στην Επίδαυρο), υποδηλώνοντας το ευμετάβολο των ηρώων, των εξελίξεων, των  κοινωνικών συνθηκών.

Ο Γιώργος Γάλλος (Κρέοντας) θα είναι το δεσπόζον και πανταχού παρών πρόσωπο επί σκηνής κατά την Rasche οπτική. Ο ίδιος μίλησε για το τρίπτυχο λόγος, σώμα, ψυχική εμπλοκή, αλλά και την ισορροπία που πρέπει να επέλθει μεταξύ τους προκειμένου να υπάρξει το ευκταίο αποτέλεσμα, τονίζοντας παράλληλα το απαιτητικό των προβών, αλλά και την ελευθερία που νιώθει μέσα στους αυστηρούς κανόνες του κόσμου του Γερμανού σκηνοθέτη. Η εμπειρότατη Φιλαρέτη Κομνηνού (Τειρεσίας) θα αναδείξει μια άλλη διαφορετική πτυχή, εμφατική και στο σήμερα, τη σύγκρουση του Κρέοντα-άντρα με τις γυναίκες, δηλώνοντας επιπλέον την ανάγκη για μετάγγιση ενέργειας εντός μιας μεγάλης θεατρικής οικογένειας. Τον ενθουσιασμό και την αγωνία τους μετέφεραν και οι λοιποί ερμηνευτές Κόρα Καρβούνη (Αντιγόνη), Κίττυ Παϊταζόγλου (Ισμήνη), Θάνος Τοκάκης (φύλακας αγγελιοφόρος), Δημήτρης Καπουράνης (Αίμωνας).

Σημειώνεται ότι θα αξιοποιηθεί η μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου, που είχε σχεδιαστεί για την ιστορική Αντιγόνη σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή (2007). Στους λοιπούς συντελεστές συναντάμε τον Γιάννικ Στόμπενερ, υπεύθυνο για την εκπαίδευση και καθοδήγηση του Χορού -θα αποτελέσει τον πυρήνα του έργου-, τη δραματουργό της παράστασης Έρι Κύργια, τον Άγγελο Μέντη στα κοστούμια, την Ελευθερία Ντεκώ στους φωτισμούς και τη Μελίνα Παιονίδου στη μουσική διδασκαλία.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση και τους συντελεστές: εδώ