«The Monsters I Live With»: Η Βασιλική Μαρία Πλιαβού για τη σχέση μύθου και design

Το debop.gr μίλησε με την Βασιλική Μαρία Πλιαβού με αφορμή την έκθεσή της «The Monsters I Live With» που φιλοξενείται έως τις 28 Σεπτεμβρίου 2025, στον πρώτο όροφο της Παραμυθίας 11, στον Κεραμεικό (ακριβώς πάνω από το πρωτοποριακό εστιατόριο PROVELEGGIOΣ). 

Πως γεννήθηκε η ιδέα της έκθεσης και ποιός είναι ο δημιουργικός της σκοπός;

Η έκθεση προέκυψε κάπως οργανικά - είναι ένα momentum της δημιουργικής σχέσης μεταξύ όλων των συμμετεχόντων, κυρίως των καλλιτεχνών. Οι διαδρομές του συναντώνται, αλληλοτέμνονται και εξελίσσονται μέσα από κοινές αναζητήσεις, συνεργασίες και στοιχήματα. Όλοι οι καλλιτέχνες ενσωματώνουν στοιχεία του design στο έργο τους, από τη σύλληψη του έργου ως την υλοποίηση. Μοιράζονται μια κοινή αγάπη για το craftsmanship, αλλά και την αναζήτησή concepts μέσα από την κατασκευή.

Η Τήνος είναι ένα κοινό σημείο αναφοράς τους ως δημιουργικό τεραίν. Εκεί οι καλλιτέχνες τα καλοκαίρι μεταχειρίζονται ένα άτυπο δημιουργικό φόρουμ, πειραματίζονται με τοπικά υλικά, τεχνικές και συνεργασίες με ντόπιους τεχνίτες. Εκεί το trial and error, λειτουργεί όχι μόνο ως μέσο καλλιτεχνικής αναζήτησης, αλλά και ως τρόπος επαναπροσδιορισμού της έννοιας του “κατοικείν”. Η καθημερινή τους συμβίωση στην Τήνο —με τις συζητήσεις, τη μαγειρική, τις επισκέψεις στο αρχαιολογικό μουσείο— διαμορφώνει μια άρρητη, συλλογική κουλτούρα, που διαπερνά τα έργα τους.

Από τη δική μου πλευρά, προερχόμενη από τον χώρο της αρχιτεκτονικής με πολυετή εμπειρία στο χώρο του design, αναγνώρισα την αναγκαιότητα να συγκροτηθεί ένα πλαίσιο παρουσίασης αυτής της συλλογικής ώσμωσης. Τόσο η διεύθυνση του PROVELEGGIOΣ, όσο και το γραφείο [trail]practice διαθέτουν ιδιαίτερη ευαισθησία για το design με το ίδιο το κτίριο που φιλοξενεί την έκθεση να αποτελεί ένα σαφές σχόλιο πάνω σε αυτά τα ζητήματα.

Η έκθεση δεν επιδιώκει να δώσει απαντήσεις. Αντιθέτως, δημιουργεί ερωτήματα, μας προσκαλεί να επανεξετάσουμε το “κατοικείν” και να αναστοχαστούμε πάνω σε έννοιες που θεωρούμε αυτονόητες. Ο προσωπικός μου στόχος ήταν να ανοίξει η συζήτηση γύρω από το ελληνικό design, το οποίο παραδοσιακά δεν συγκρότησε ενιαία σκηνή, παρά μόνο μεμονωμένα -αν και σημαντικά- παραδείγματα. Αντίθετα, η λαογραφία μάς άφησε μια πλούσια κληρονομιά χειροτεχνίας-οικοτεχνίας, η οποία σήμερα κινδυνεύει να χαθεί.

Οι καλλιτέχνες της έκθεσης, με επίγνωση τόσο της παγκόσμιας παραγωγής όσο και της εντοπιότητάς τους, συνθέτουν στο έργο τους ένα πλέγμα εμπειριών, τεχνών και αναφορών. Σε έναν πιο ρομαντικό τόνο, η έκθεση λειτουργεί ως χειρονομία επαναδιεκδίκησης του ελληνικού μύθου —ενός μύθου που ιστορικά οικειοποιήθηκε και μεταπλάστηκε από άλλες κουλτούρες, και που σήμερα επανέρχεται μέσα από τη δημιουργική πράξη.

Διαβάζουμε για μια "μετατόπιση από τον ορθολογικό σχεδιασμό που όρισε η μοντέρνα παράδοση του design, σε ένα είδος σχεδιαστικής αφήγησης''. Πως, με τι μέσα προσπάθησες να υπηρετήσεις αυτόν τον στόχο;

Η μοντέρνα παράδοση του design, μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό της πλαίσιο, προτεραιοποίησε τη λειτουργικότητα και στη μαζική παραγωγή. Απάντησε στο κατεπείγον της στιγμής, την κάλυψη βασικών αναγκών μέσα από αντικείμενα απλά, πρακτικά και αναπαραγώγιμα.

Σήμερα όμως, η λογική της παραγωγής έχει αλλάξει, κι εμείς έχουμε αλλάξει ακόμη περισσότερο. Μπορούμε να δημιουργήσουμε χιλιάδες αντίτυπα ενός προϊόντος στο σπίτι μας, με τη βοήθεια τεχνολογιών και εκτυπωτών. Προτεραιότητα μας είναι η προσωποποίηση, το customization. Αγοράζουμε το νέο μας κινητό, επιλέγουμε θήκες και αξεσουάρ στα χρώματα που προτιμούμε, παραμετροποιούμε τα πάντα στο περιβάλλον του, όπως γραμματοσειρές, εικόνες, ήχους, γα να το κάνουμε “δικό” μας.

Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση “The Monsters I Live With” είναι υλικές διατυπώσεις που ερμηνεύουν ένα ανάλογο του μύθου, σε σύγχρονα, καθημερινά συμφραζόμενα. Η προσέγγιση του κάθε καλλιτέχνη περνάει από διαφορετικά επίπεδα επεξεργασίας, όπως ο τρόπος ερμηνείας του μύθου, η υλικότητα, ο τρόπος κατασκευής του αντικειμένου, που άλλοτε περιλαμβάνει ψηφιακά σχεδιαστικά εργαλεία και άλλοτε αποκλειστικά χειρονακτικές διεργασίες. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα παρήχθησαν για την έκθεση και αποτελούν μοναδικά αντικείμενα. Προτείνουν και προτάσσουν ένα διαφορετικό “κατοικείν”.

Ποιά η σχέση μύθου και design και πως αποτυπώνεται στο σύνολο της έκθεσης;

Ο μύθος και το design συνδέονται διαχρονικά και επηρεάζονται αμφίδρομα. Ο μύθος δεν λειτουργεί μόνο ως πηγή έμπνευσης, αλλά καθρεφτίζει τις αξίες, τα σύμβολα και τις αντιλήψεις κάθε εποχής. Αναδεικνύει την παράδοση μέσα από σύγχρονες μορφές. Και αντίστροφα όμως, το design παράγει νέους «μύθους» μέσω αναγνωρίσιμων αντικειμένων και εμπορικών σημάτων. Αυτά ξεπερνούν την απλή χρηστικότητα και αποκτούν συναισθηματική και πολιτισμική σημασία, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.

Η έκθεση “The Monsters I Live With” περιλαμβάνει έργα που συνδέουν τον μύθο με την καθημερινότητα, τη φόρμα, την τεχνολογία και την πολιτισμική εμπειρία. Μέσα από αυτή τη “μυθολογική” διάσταση, το design επηρεάζει τη συλλογική αντίληψη και επανασχεδιάζει με τον τρόπο του την πραγματικότητα.

Η Νίκη-Δανάη Χανιά, στο έργο Σφίγγες, φέρνει τον μύθο του Οιδίποδα στο σήμερα. Ο θεατής που κάθεται στο κέντρο, γίνεται μέρος του έργου και η ίδια η απάντηση στον γρίφο.

Ο Δημήτρης Ταμπάκης, εμπνευσμένος από τη Μέδουσα, επεξεργάζεται θέματα εξουσίας και ελέγχου στους σύγχρονους εργασιακούς χώρους. Χρησιμοποιεί “πρότυπα γραφειακού εξοπλισμού”, τα οποία μεταμορφώνει γλυπτικά, ως σχόλιο στις συνθήκες παραγωγής.

Ο Πάνος Προφήτης και ο Μανώλης Λεβεδιανός (Ludd Lab) επεξεργάζονται μια παραδοσιακή ξυλόγλυπτη μορφή από τη Σκύρο με γλαφυρό διάκοσμο και γοργόνεια, ως βάση για να ερευνήσουν την έννοια του “ανοιχτού σχεδιασμού”. Η φόρμα αποδομείται και ανασυντίθεται, συνδυάζοντας τεχνολογία και λαϊκή τέχνη σε μια σύγχρονη, ελεύθερη πρακτική κοινών αγαθών.

Πιο αφαιρετικές προσεγγίσεις συναντάμε στο έργο Gemini των Astronauts (Δανάης Δασύρα & Joe Bradford). Μέσα από την τεχνική της υδρομόρφωσης και τις ιριδίζουσες επιφάνειες, προσεγγίζουν την έννοια της διττότητας, ενός σχεσιακού μοτίβου που συναντούμε σε πολλούς μύθους.

Η Δέσποινα Χαριτωνίδη, στο έργο της Predators, χρησιμοποιεί το μύδι ως σύμβολο επιβίωσης σε τοξικά περιβάλλοντα. Συνδέεται με γυναικείες μυθικές φιγούρες, όπως η Άρτεμις, και αναδεικνύει τη σχέση φύσης και τεχνολογίας, της συμβίωσης τους.

Τέλος, το έργο Sea Anemones (των Νίκη Δανάη Χανιά και Δέσποινας Χαριτωνίδη) συνδυάζει οργανικές φόρμες, εξειδικευμένες χημικές διεργασίες, σύγχρονες τεχνολογίες με στοιχεία παραδοσιακής χειροτεχνίας. Δημιουργείται έτσι ένα φαντασιακό σύστημα συμβίωσης, με παιχνιδιάρικη διάθεση για τη ζωή "παρά θιν’ αλός".

Ποιά τα επόμενα σχέδιά σας;

Αυτήν την περίοδο, ετοιμάζω το νέο μου χώρο που θα στεγάζει όλες τις δραστηριότητες μου - συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική, το design και την επιμέλεια εκθέσεων.

Εκεί θα προετοιμάζονται και όλα τα κοινά μου εγχειρήματα στο πεδίο του graphic design με τον συνεργάτη μου Μάριο Σταμάτη, ως Studio Precarity. Μαζί σχεδιάζουμε την οπτική ταυτότητα της 9ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, «όλα πρέπει να αλλάξουν. ΡΝΣ9» σε επιμέλεια της Νάντιας Αργυροπούλου.

Ωστόσο, εν όψει του καλοκαιριού, η προτεραιότητά μου είναι οι διαδρομές που θα κάνω με το gravel ποδήλατό μου στα ορεινά μας τοπία!