Ο Αργύρης Ξάφης μιλά στο deBόp για την «Πενθεσίλεια»

Ανήκει σε εκείνη την ομάδα ηθοποιών που σε εκπλήσσει (ευχάριστα και μόνο) με κάθε του επιλογή. Ο Αργύρης Ξάφης αυτή την περίοδο βρίσκεται σε πρόβες για την κατά Παντελή Δεντάκη «Πενθεσίλεια», που θα ανέβει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση για λίγες μόνο παραστάσεις (14-23 Φεβρουαρίου). Με αφορμή την παράσταση, μας μίλησε για τον έρωτα, είτε ως ανθρώπινο συναίσθημα είτε ως πηγή έμπνευσης, αλλά και τη σχέση του ίδιου με το περίεργο αυτό συναίσθημα.

Ένα έργο γραμμένο το 1808 τι μπορεί να έχει να πει στο κοινό του 2018;

Το αδύνατο του απόλυτου έρωτα ήταν, είναι και θα είναι το απαράλλαχτο. Ανθρωποφάγο. Αχόρταγο. Τυφλωμένο. Απρόσιτο. Μεγαλειώδες. Ζηλευτό.

Το έργο φέρει στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, αλλά και του ρεύματος του ρομαντισμού. Εντάσσεται τελικά κάπου;

Το πιο κοντινό που βλέπω εγώ σαν κίνημα σε αυτό το κείμενο είναι το In Your Face. Πιο κοντά μου μοιάζει στη Sarah Cane παρά στον Γκαίτε. Ίσως γι’ αυτό το λόγω θεωρούνταν και ακατάλληλο για το θέατρο τότε.

Στο έργο βλέπουμε την αιώνια σύγκρουση μεταξύ των δύο φύλων, με το αρσενικό εν τέλει να κυριαρχεί. Στη σημερινή αρένα τι ισχύει; Υπερισχύει κάποιος;

Καταρχάς η αρένα έχει γίνει Tetris. Το μυαλό έχει κερδίσει και το σώμα έχει υποχωρήσει. Σχεδόν ανέραστο σώμα με ένα σχεδόν σεξομανές μυαλό. Δεν νομίζω ότι θα κερδίσει κανένας, αν δεν ξαναζωντανέψει το σώμα.

Ο Μαλατέστα είπε κάποτε ότι «ο έρωτας είναι ένα πάθος το οποίο από μόνο του γεννά τραγωδίες». Ποιος είναι ο έρωτας λοιπόν; Αυτός που γεννά την ευτυχία ή αυτός που σπείρει τον πόνο;

Αν ερχόταν μόνος του ο έρωτας, θα ήταν αυτός που φέρνει ευτυχία. Αλλά ούτε αυτός, ούτε τίποτα δεν έρχεται μόνον. Ακολουθεί ο χωρισμός- ο θάνατος πάντα. Και μαζί του φέρνει πάντα τον πόνο. Αλλά θα στερηθούμε την ευτυχία για να μην πονέσουμε; Αφού ο δεύτερος θα έρθει έτσι και αλλιώς, γιατί να στερούμαστε τη χαρά; Τα μείνει μόνο μιζέρια και θάνατος μετά. Η μεγαλύτερη ανοησία που θα μπορούσαμε να κάνουμε! Άρα Έρωτας λοιπόν. Και εν γνώση μας ας έρθει και πόνος.

Σε μια σκηνή του έργου η Πενθεσίλεια σε ένα διάλειμμα της μάχης σμίγει ερωτικά με τον Αχιλλέα δαγκώνοντάς τον αιματηρά στο στήθος. Για να δικαιολογηθεί λέει πως «ο έρωτας για τις γυναίκες είναι ανθρωποφάγος». Ο έρωτας, τελικά, είναι ανθρωποφάγος;

Ναι. Έτσι τον λέω και εγώ. Ανθρωποφάγο. Αυτό που μένει μετά το πέρασμα του Έρωτα, δύσκολα αναγνωρίζεται ως άνθρωπος μετά. Θα περάσει καιρός, και πρέπει να εμφανιστεί κάποιος καινούριος έρωτας για να ξαναθρέψεις και να επανέλθεις.

Η Πενθεσίλεια είναι μια αντισυμβατική ηρωίδα – ερωτεύεται τον Αχιλλέα και τον επιθυμεί σαρκικά, χωρίς όμως ν’ αποβλέπει στην αναπαραγωγή (Στη φυλή των Αμαζόνων η σεξουαλική πράξη εξυπηρετεί μόνο το σκοπό της αναπαραγωγής). Είναι ο έρωτας που την παρακινεί να αντιταχθεί στο νόμο;

Δεν αντιτάσσεται σε κανένα νόμο. Δυστυχώς ο θεός της έχει ομολογήσει ποιος πολεμιστής θα είναι το έτερο μισό της. Ο Αχιλλέας. Είναι η μόνη από τις Αμαζόνες που στοχεύει σε συγκεκριμένο αρσενικό με τόση μανία. Και μόλις τον βλέπει, ναι, τον ερωτεύεται. Κεραυνοβόλα. Και θα κάνει και παιδιά μαζί του αν την ακολουθήσει στη χώρα της, πίσω. Αλλά ο εγωισμός, δεν επιτρέπει σε κανέναν να κάνει πίσω και να αφεθεί, να υποταχθεί. Και…

Ούσα βασίλισσα η ίδια, μοιάζει να μην την αφορά η θέση εξουσίας που κατέχει. Η καρδιά της υπερισχύει της λογικής. Ο έρωτας μπορεί όντως ν’ αποτελέσει κινητήριο δύναμη για ν’ αλλάξεις τη ζωή σου; Εσείς τι έχετε αλλάξει για έναν έρωτα;

Αν ερωτευτείς κάνεις τα πάντα για να είσαι με το άλλον. Να μην αλλάξεις αυτή την κατάσταση ευδαιμονίας. Τα πάντα. Ότι νιώθεις ότι χρειάζεται. Αυτά έχω κάνει και εγώ.

Τελικά, ο έρωτας θα αποτελεί  πάντα θέμα συζήτησης και (καλλιτεχνικής) ανησυχίας;

Όλα διαβάζονται και εξιστορούνται σαν ερωτικές ιστορίες. Και όλα κατά βάθος είναι. Ακόμα και οι πιο ξεκάθαρα πολιτικές ή φιλοσοφικές, είναι ερωτικές. Και πάντα με ο γνωστό του δίπολο ο έρωτας. Τον θάνατο.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Μικρή περιοδεία με την παράσταση «ΜΟΛΛΥ ΣΟΥΗΝΗ» που κάναμε τον χειμώνα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, με την ομάδα μας- τους ΠΥΡ. Και μετά προετοιμασία για τον ερχόμενο χειμώνα.

Ευχαριστούμε πολύ τον Αργύρη Ξάφη για το χρόνο του.Του ευχόμαστε καλή τύχη στο νέο του βήμα αλλά και στα επόμενα!

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση μπορείτε να βρείτε εδώ.

Photo εξωφύλλου: Ανδρέας Σιμόπουλος

Φωτογραφίες κειμένου: Σταύρος Χαμπάκης