Η Έλενα Μεγγρέλη μας μιλάει για μάγισσες! | Εν σκοτία, Ομάδα Νοσταλγία

Η ομάδα Νοσταλγία εμπνέεται από την έντονη παρουσία του μαγικού στοιχείου σ’ ένα βαθιά πολιτικό έργο και εξερευνά τα θέματα και τα υλικά που προτείνει ο κόσμος του μεταφυσικού, με κεντρικό άξονα τη μυθική και παρεξηγημένη, θηλυκή φιγούρα της μάγισσας. Εννέα καλλιτέχνιδες με πολυετή δράση σε διάφορους κλάδους (μουσική, θέατρο, χορό, εικαστικά, ψυχολογία κ.α.) οργανώνουν ένα σύμπαν όπου, μαζί με τους θεατές, θα ανακαλύψουν τις ανατριχιαστικές αλλά και ελκυστικές όψεις των μαγισσών και τους τρόπους με τους οποίους διώχθηκαν, περιθωριοποιήθηκαν, δαιμονοποιήθηκαν και γιάτρεψαν, κορόιδεψαν και χλευάστηκαν, βοήθησαν αλλά και καταράστηκαν τις κοινωνίες όπου έζησαν. Η Έλενα Μεγγρέλη μας εισάγει στο σύμπαν αυτό!

Τι σημαίνει για σένα η λέξη μάγισσα;

Για μένα η λέξη μάγισσα σημαίνει μια γυναίκα που συνδιαλέγεται με το μεταφυσικό, με το δικό της τελετουργικό τρόπο. Παρατηρεί, μελετά, ανακατεύει, συνομιλεί με τα στοιχεία της φύσης και τα σημάδια της ζωής, γοητεύει και δρα σε μια σφαίρα μη ορθολογιστική εξασκώντας πανάρχαιες μυστικιστικές πρακτικές.

Ποια τα ευρήματα σου από το ερευνητικό ταξίδι σου στον κόσμο τους;

Το έργο αναδύθηκε μέσω ενός εντατικού ερευνητικού κύκλου τριών εβδομάδων από μια ερμηνευτική ομάδα εννέα γυναικών σε συνεργασία με τη σκηνοθέτη Τώνια Ράλλη και τη χορογράφο Κική Μπάκα. Ο κόσμος της μαγείας είναι ατελείωτος και παναθρώπινος με την έννοια ότι η μαγεία συναντάται σε διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς ανά τους αιώνες. Μέσα από τη μέχρι τώρα έρευνα κι ιστορική αναδρομή στον κόσμο της μαγείας ξεπήδησαν μεταξύ άλλων πολύ ενδιαφέροντα γραπτά και βιβλία, περιγραφές τελετών, ξόρκια, μυστικά, βότανα, αλοιφές, μουσικές, τράπουλες, ανεξήγητα φαινόμενα και πρακτικές μαντείας σε μια αδιάλειπτη σύνδεση με το σώμα, τα όνειρα, τα πνεύματα, τα στοιχεία της φύσης και τα άστρα.

Η Σκωτία αποτελεί την κατ’ εξοχήν χώρα με την οποία έχει συνδεθεί η ύπαρξη μαγισσών κατά το Μεσαίωνα.  Και στην Ελλάδα, όμως, υπήρχαν στη λαϊκή παράδοση τα τελώνια, οι νεράιδες.  Τελικά τι είναι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους στο να μιλούν για πράγματα φοβερά. Είναι κάποιου είδους ξόρκι;

Όπως το ερμηνεύω τα τρομερά πράγματα, τα μαγικά, τα μυστικιστικά, όλα όσα θεωρούνται εξωπραγματικά, ανέκαθεν ασκούσαν γοητεία και περιέργεια στην ανθρώπινη φύση. Τα ξόρκια ουσιαστικά ένας άλλος δίαυλος της συλλογικής ανθρώπινης εμπειρίας με αναζητήσεις σχετικά με τα με μεγάλα ζητήματα της ανθρώπινης ψυχής: τον έρωτα, τον θάνατο, την απόδοση δικαιοσύνης, τις επιθυμίες, το μέλλον.

Ποιες είναι οι υπόλοιπες έξι μάγισσες πλην των τριών που ήδη ξέρουμε από το έργο του Σαίξπηρ;

Το «Εν Σκοτία» γεννήθηκε μέσα απο την έρευνα εννιά καλλιτέχνιδων με διαφορετικές εμπειρίες (μουσική, χορό, θέατρο, εικαστικά, ψυχολογία) με αφετηρία τις μάγισσες  του «Μακβέθ» για την παράσταση που θ΄ανέβει τον Μάρτιο στο Rabbithole σε σκηνοθεσία της Τώνιας Ράλλη. Οι εννιά μάγισσες του Εν Σκοτία  Τίνα Γιωτοπούλου, Εμμανουέλα Κορκή, Νάντια Μαργαρίτη, Mατίνα Περγιουδάκη, Τατιάνα Πίττα, Θάλεια Πορτοκάλογλου, Ειρήνη Σγουρίδου, Εύα Τσούρου και εγώ ανακαλύψαμε και οργανώσαμε ένα σύμπαν που φανερώθηκε με την ψηλάφηση του κόσμου των μαγισσών όπως αυτές έπραξαν, δαιμονοποιήθηκαν και κυνηγήθηκαν ανά τους αιώνες.

Η μάγισσα που υποδύεσαι τι ιστορία έχει ν’ αφηγηθεί στους θεατές;

Καμία μάγισσα δεν αποκαλύπτεται ποτέ, οπότε χαμογελώντας θα πω πως μ΄έχει δέσει να μην μαρτυρήσω τίποτα, πουθενά.

Η μποέμικη ζωή των μαγισσών ξεπερνούσε τα όρια και τους αυστηρούς νόμους της εποχής τους, προκαλώντας το φόβο και την οργή της κοινωνίας. Στην εποχή μας τι αντιδράσεις προκαλεί η αντισυμβατικότητα της ελευθερίας; Το κυνήγι μαγισσών καλά κρατεί;

Προφανώς οι αντισυμβατικές μορφές ακόμα διώκονται, αλλά την ίδια στιγμή παρατηρούμε έναν έντονο κοινωνικό μετασχηματισμό χωρίς προηγούμενο. Η άνοδος του identity politics φέρνει τις δυτικές κοινωνίες σε επαφή με αντισυμβατικά στοιχεία αμβλύνοντας τις διαφορές και την ίδια στιγμή προκαλεί αντιδράσεις τις οποίες πληρώνουν συνήθως οι μειονότητες. Υπάρχει συνεπώς μια διαρκής πάλη ανάμεσα  στο συντηρητισμό που διεκδικεί να συνεχίσει το κυνήγι και τις φωνές που τολμούν να ονειρευτούν ένα κόσμο που μας χωράει όλους.

Στον Μάκβεθ οι μάγισσες προλέγουν τα μελλούμενα.  Ποιος ορίζει το πεπρωμένο μας τελικά; Η  μοίρα ή οι πράξεις μας;

Αυτή είναι μια τεράστια υπαρξιακή και θεολογική συζήτηση που μόνο μάγισσες μπορούν ν΄απαντήσουν σε μια συνέντευξη. Προσωπικά θα υπενθυμίσω μια φράση του Ηράκλειτου πως η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του.

Ευχαριστούμε πολύ την Έλενα Μεγγρέλη για την παραχώρηση της συνέντευξης και ευχόμαστε κάθε επιτυχία!

Φωτογραφίες: Παναγιώτης Λαμπής

Την συνέντευξη επιμελήθηκαν από κοινού οι συντάκτριες Όλγα Μπιάγκη και Μαντώ Χαντζή.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ