Η Δέσποινα Αναστάσογλου και ο Δημήτρης Αγαρτζίδης μας μιλούν για τη «Ζάχαρη»

Νέος κύκλος παραστάσεων για τη «Ζάχαρη» του Δημήτρη Αγαρτζίδη, σε σκηνοθεσία Elephas tiliensis. Στο Bios από 23 Οκτωβρίου έως 21 Νοεμβρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00.

Οι Elephas Tiliensis (Σεροτονίνη, Η νύχτα της κουκουβαγιας, υποψήφιοι για το Βραβείο Δραματουργίας Κάρολος Κουν για την παράσταση “Αλεξάνδρεια” που παρουσιάστηκε στο Θέατρο Τέχνης) επιστρέφουν με μια μαύρη κωμωδία που αποκαλύπτει τα μπερδεμένα νήματα των οικογενειακών μυστικών.

Τι κρύβεται πίσω από τις σιωπές μια οικογένειας;

Μετά το θάνατο του πατέρα, τα μυστικά του παρελθόντος ανατινάζουν το παρόν. Οι κρυμμένες φωτογραφίες αποκαλύπτουν την κρυφή, διπλή ζωή του. Δύο οικογένειες, μία ψυχολόγος και η αναζήτηση της αλήθειας. Μέσα σε ένα σουρεαλιστικό περιβάλλον που μοιάζει με ψυχοθεραπευτική συνεδρία, τα πρόσωπα αποκαλύπτονται, συγκρούονται, βρίσκουν αυτό που τα βασανίζει και ταυτόχρονα αυτό που τα ελευθερώνει.

Οι Elephas Tiliensis μας έχουν χαρίσει εξαιρετικές παραστάσεις. Πείτε μας λίγα λόγια για την αρχή αυτού του εγχειρήματος και την εξέλιξη της συνεργασίας.

Δέσποινα: Οι Elephas Tiliensis γεννήθηκαν από την ανάγκη μας να πειραματιστούμε και να δώσουμε σώμα στη δουλειά και τη σκέψη μας πάνω στο θέατρο και την οπτική μας πάνω σε ένα θέατρο σημερινό που προσπαθεί συνέχεια να ανανεώνει τη γλώσσα του και να βρίσκει καινούργιους τρόπους σύνδεσης με τον ίδιο του τον εαυτό και με τους θεατές. Καλύτερη αφορμή στάθηκε η συγκινητική συνεργασία μας με τη Ζυράννα Ζατέλη, η οποία μας έδωσε τη δυνατότητα να μεταφέρουμε στο θέατρο ένα από τα πρώτα της διηγήματα, την «Περσινή αρραβωνιαστικιά» και από τότε συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε κείμενα και να προσπαθούμε να είμαστε σε επαφή με την κοινωνία και τον εαυτό μας, καθώς και τη μεταξύ μας συνεργασία προκειμένου να ανανεώνουμε το ενδιαφέρον και την πηγή της δουλειάς μας γιατί θέλουμε να την κρατάμε συνέχεια ζωντανή και να αφορά κι εμάς τους ίδιους και το κοινό.

Η «Ζάχαρη» αφορά τα μυστικά και τα προβλήματα μιας οικογένειας που έρχονται στην επιφάνεια από το παρελθόν. Γιατί φέρει, όμως, τον τίτλο «Ζάχαρη»;

Δημήτρης: Το έργο είναι μία μαύρη κωμωδία και ως «μαύρη ειρωνεία» θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε και τον τίτλο «Ζάχαρη». Η οικογένεια είναι ο πρώτος πυρήνας μας και είναι καθοριστική για την ανάπτυξή μας και για τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα και ορίζουμε κατόπιν τον εαυτό μας και τη σχέση μας με τους άλλους. Επίσης στη «Ζάχαρη» η οικογένεια λειτουργεί και ως μια αλληγορία της κοινωνίας. Η παθολογία της ελληνικής οικογένειας είναι η παθολογία της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό εδώ στην Ελλάδα είναι ότι οι οικογένειες και οι θεσμοί προσπαθούν να κρύβουν και να θάβουν όλα τους τα προβλήματα, όπως κρύβουν όλα τα αισθήματα προκειμένου να φαίνονται όλα μέλι-γάλα προς τα έξω, με δυο λόγια προσπαθούν να επικαλύψουν όλη τη σκοτεινιά, την αδυναμία και τη δυσκολία με μία επίστρωση ζάχαρης. Το γνωστό θέμα -τι θα πει ο κόσμος- βλέπουμε χρόνια που οδηγεί, με τις γυναικοκτονίες και άλλα εγκλήματα που καταλήξαμε να αποδεχόμαστε ως κανονικά, ενώ ας πούμε στην πολιτική σκηνή μόνο κανονικότητα δεν είναι αυτή που ζούμε. Οπότε έβαλα αυτό τον τίτλο με σκοπό να μιλήσω για το τι βρίσκεται κάτω από την επίστρωση αυτή, με πολύ χιούμορ όμως και ίσως κυνισμό, γιατί το χιούμορ βοηθάει να διεισδύσουμε πιο πολύ σε περιοχές που συνήθως αποφεύγουμε.

Το πρότυπο της κλασικής ελληνικής οικογένειας θίγεται στη «Ζάχαρη». Για ποιους λόγους επιλέξατε να ασχοληθείτε συγγραφικά και σκηνοθετικά με το εν λόγω ζήτημα;

Δημήτρης: Όπως και με τις επιλογές των παραστάσεων μας κάθε φορά έτσι και με το ίδιο το έργο με έναν τρόπο δεν το επιλέγουμε μας επιλέγει. Με απασχολεί πολύ, ως γονιός και εγώ, τι επιρροές δεχόμαστε από το οικογενειακό περιβάλλον και πόσο μας καθορίζει ή δεν μας καθορίζει και πόσο αγώνα χρειάζεται να κάνουμε για να προσπαθήσουμε να πάρουμε τα καλά που μας κληροδότησε, ενώ ταυτόχρονα καλούμαστε να ξεπεράσουμε όλα τα εμπόδια που μας προκάλεσε. Νομίζω ότι είναι αναπόφευκτο -και από την πλευρά του γονιού πάλι- να κάνουμε λάθη. Είμαστε φτιαγμένοι για να κάνουμε λάθη. Έτσι, όσο κι αν προσέχουμε και όσο και αν έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και τις κεραίες μας ανοιχτές, είναι πολύ δύσκολο πάντα να μπορούμε να αντιληφθούμε τι είναι καλό για το ίδιο το παιδί και ποιες επιλογές και συμπεριφορές είναι δικές μας προβολές, δικοί μας αντικατοπτρισμοί και παραμορφωτικοί καθρέφτες. Αυτό ισχύει για εμάς ως γενιά που είμαστε πιο εκπαιδευμένοι ψυχολογικά. Οι προηγούμενες γενιές που ήταν λιγότερο εκπαιδευμένες έπεσαν σε λάθη που δημιούργησαν τη σημερινή δυσοίωνη πραγματικότητα.

Σε μια οικογένεια με τόσα μυστικά που θα έρθουν στην επιφάνεια, έχει χώρο ένα happy end; Τι ρόλο θα παίξει η αλήθεια σε αυτό;

Δέσποινα: Έχουμε συναντήσει πολλές οικογένειες με μικρά και μεγάλα μυστικά, σε βαθμό που καταλήγουμε ότι ο καθένας έχει το δικό του κρυφό σημάδι και το θέμα είναι πως αυτό το κρυφό σημάδι και τα μελανά σημεία τα διαχειρίζεται κανείς προκειμένου να μπορέσει να προχωρήσει και να καταλήξει να οδηγηθεί προς το φως και τη ζωή και όχι στη σκοτεινιά και στην απελπισία. Και επειδή η καθημερινότητα είναι δύσκολη και το happy end είναι μάλλον ουτοπικό, βοηθάει να μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε ότι η αλήθεια είναι η προσωπική μας αλήθεια και ότι πρέπει να δεχόμαστε την αλήθεια και των υπολοίπων, προκειμένου να συμβιώσουμε και να είμαστε καλά με τον εαυτό μας και με τους ανθρώπους γύρω μας.

Ποιους ρόλους θα υποδυθείτε και τι προκλήσεις φέρει ο καθένας;

Δέσποινα: Το έργο είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο που όλοι οι ηθοποιοί υποδύονται πολλαπλά πρόσωπα. Είναι ο ένας ο καθρέφτης του άλλου, γι’ αυτό και το ίδιο το σκηνικό είναι μια σειρά από παραμορφωτικοί καθρέφτες. Οπότε, νομίζω ότι το παιχνίδι πιο πολύ έγκειται στο πως μπορούμε να παίξουμε με όλες τις ποιότητες του έργου που κινούνται στον αφρό και στον βυθό ταυτόχρονα και πως μπορούμε να διατηρήσουμε μέσα από μία ελαφρότητα τον πυρήνα αυτού που θέλουμε να πούμε και να μεταφέρουμε στους θεατές.

Οι μαύρες κωμωδίες τι ρόλο παίζουν στις μέρες μας; Πόσο τελικά τις έχουμε ανάγκη;

Δημήτρης: Οι κωμωδίες είναι πάντα μια ανάσα. Οι μαύρες κωμωδίες νομίζω ότι είναι ένα σημάδι του καιρού. Είναι τέτοια η ζωή, όπως διαμορφώνεται χρόνο με τον χρόνο και τόσα πολλά αυτά που έχουμε καθημερινά να αντιμετωπίσουμε, τόσο σε θέμα βιοπορισμού όσο και σε θέματα κοινωνικά, πολιτικά και ανθρωπιστικά που έχουμε την ανάγκη να βρισκόμαστε συνέχεια σε επαφή με το κομμάτι του γέλιου και της χαράς για να μπορούμε να αντεπεξερχόμαστε, να συνεχίζουμε και να προχωράμε μπροστά. Επίσης νομίζω ότι η κωμωδία είναι πάντα ένα εργαλείο. Ένα εργαλείο για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για πράγματα που μας είναι δύσκολα στην πραγματική ζωή να μιλήσουμε και να αντικρίσουμε.

Τι διαφορετικό θα δούμε στη «Ζάχαρη» από σκηνοθετικής άποψη;

Δημήτρης: Η «Ζάχαρη» είναι μια βουτιά στον σουρεαλισμό και στο γκροτέσκο, την ίδια ώρα που προσπαθεί να κρατήσει την ειλικρίνεια και την προσωπική μας αλήθεια. Ήταν πολύ συγκινητική εξαρχής η διαθεσιμότητα και η ανοιχτότητα με την οποία η Τατιάνα και η Ελίνα μπήκαν στην όλη διαδικασία και κύλησαν οι πρόβες τόσο ελαφριά και βαθιά ταυτόχρονα, που είμαστε όλοι πολύ χαρούμενοι που έχουμε την ευκαιρία να ξανασυναντηθούμε σε αυτό τον νέο κύκλο παραστάσεων στο Bios.

Πώς μπορεί η «Ζάχαρη» να προβληματίσει το κοινό, να το βάλει σε σκέψεις και συλλογισμούς;

Δέσποινα: Νομίζω αρχικά το κοινό θα απολαύσει τον σουρεαλισμό, το παιχνίδι και το χιούμορ του έργου και της παράστασης και μετά σιγά-σιγά, και σχεδόν μυστικά και υποδόρια, θα επιδράσουν η σκέψη και ο προβληματισμός που διατρέχουν όλο το κείμενο και έχουν να κάνουν με τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με την προσωπική μας ταυτότητα, την προσωπική μας αλήθεια, το ερώτημα πόσο εντέλει καθοριζόμαστε από την οικογένειά μας, πόσο η οικογένεια είναι η εφαρμογή ενός κοινωνικού μοντέλου και πόσο μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι και αυτόνομοι από τον παραδοσιακό οικογενειακό-κοινωνικο δεσμό. Όλα αυτά μας συνδέουν όλους ώστε αναπόφευκτα η προσωπική μας σύνδεση με αυτά θα παρακινήσει τον καθένα και την καθεμιά και θα τον/την οδηγήσουν σε σκέψεις. Ήταν πολύ συνηθισμένο στον περσινό κύκλο παραστάσεων θεατές να λένε ότι τώρα που το είδα πρώτη φορά έχω την ανάγκη να το ξαναδώ γιατί νομίζω θα το δω με τελείως διαφορετική σκοπιά. Και αυτό ήτανε και είναι για εμάς πολύ ωραίο στοίχημα.

Ευχαριστούμε τη Δέσποινα Αναστάσογλου και τον Δημήτρη Αγαρτζίδη για την παραχώρηση της συνέντευξης!

Όλες οι πληροφορίες για την παράσταση εδώ.