Είδαμε "Ο ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη" του Κ. Γκολντόνι σε σκηνοθεσία Β. Παπαβασιλείου // Απολαυστική έναρξη από το Εθνικό
2023-10-31
Ο Γκολντόνι (1707 - 1793), ο πλέον αναγνωρισμένος και πολυγραφότατος Ιταλός θεατρικός συγγραφέας, έδωσε με τα έργα του νέα πνοή στην κωμωδία, καθώς την απομάκρυνε από τα χοντροκομμένα αστεία που μέχρι τότε επικρατούσαν. Θεωρείται επίσης ένας από εκείνους, που έδωσαν ώθηση στην “μπούφα”, την κωμική όπερα που προέκυψε στο τέλος της εποχής του Μπαρόκ. Στις δημιουργίες του διακρίνονται υφολογικά στοιχεία του Μολιέρου, αλλά και επιρροές από την αυτοσχεδιαστική Commedia dell' arte, που τότε άρχισε τη σταδιακή φθίνουσα πορεία της. Με έναν αέρα κομψότητας εστιάζει περισσότερο στους χαρακτήρες, δίνοντας έμφαση στην κωμική τους διάσταση. Οι ήρωες του είναι κατά κύριο λόγο φυσιογνωμίες της Βενετίας από τη μεσαία τάξη της εποχής του στην οποία ανήκει και εκείνος.
Στα χρόνια του Γκολντόνι η θεατρική δραστηριότητα στη Βενετία βρίσκεται σε μεγάλη άνθηση, με πολλές σκηνές, θιάσους που περιοδεύουν και ένα ευρύ κοινό το οποίο βρίσκει στο θέατρο την κύρια διέξοδο από την καθημερινότητά του, χαρακτηριστικό δε ότι πολλοί θεατές παρακολουθούσαν περισσότερες από μια παραστάσεις την ίδια μέρα. Σε αυτό το πλαίσιο το θέατρο λαμβάνει κατά κύριο λόγο εμπορικό χαρακτήρα, λειτουργεί με κύριο σκοπό το κέδρος. Ιδιοκτήτες είναι πλούσιοι πατρίκιοι που διευθύνουν ως ιμπρεσάριοι (=επιχειρηματίες). Κύριο μέλημα των ηθοποιών είναι η προβολή και γι αυτό επιδιώκουν να εξασφαλίσουν πρώτους ρόλους. Άνθρωπος του ίδιου χώρου ο Γκολντόνι συνεργάζεται με διάφορους θιάσους, γράφοντας έργα και ρόλους για αυτούς, εποπτεύοντας κάποιες φορές τις πρόβες τους. Ενίοτε δε διστάζει να σχολιάσει συμπεριφορές των ίδιων των ηθοποιών του, γράφοντας καυστικούς ρόλους για αυτούς εντός των οποίων κατακρίνει στοιχεία του χαρακτήρά τους.
Ο Ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη, μια κωμωδία πέντε πράξεων, συγγράφεται το 1757 κατόπιν παραγγελίας του θεάτρου Σαν Λούκα. Στο κείμενο πρωταγωνιστεί ο θεατρικός μικρόκοσμος και πιο συγκεκριμένα φωτογραφίζονται οι ηθοποιοί και οι συνθήκες της δουλειάς τους, οι εκούσιες υποχωρήσεις και οι συμβιβασμοί που δέχονται προκειμένου να εξασφαλίσουν ρόλους, κατά προτεραιότητα πρωταγωνιστικούς.Ο Γκολντόνι μας μεταφέρει όλο το πρακτικό παρασκήνιο που προϋποθέτει η προετοιμασία μιας παράστασης: διαπραγματεύσεις, παζάρια, αναπροσαρμογές, αγωνίες, χτυπήματα κάτω από τη μέση, απατηλά όνειρα και φιλοδοξίες. Με ένα λόγο χτίζει μια παράσταση "θέατρο εν θεάτρω". Ένας πλούσιος Τούρκος έμπορος από τη Σμύρνη καταφτάνει στη Βενετία. Μαγεμένος από τον κόσμο του θεάματος θα θελήσει να οργανώσει μια δική του παραγωγή. Ψάχνει να προσλάβει τραγουδιστές για να τους πάρει μαζί του στη Σμύρνη, ένα από τα πιο φημισμένα πολιτιστικά κέντρα της εποχής. Στο άκουσμα του «εμπιστευτικού» νέου ξεκινά μεταξύ των καλλιτεχνών σκληρός ανταγωνισμός, αφού ο καθένας τους επιθυμεί να επιλεγεί και να ταξιδέψει στη μεγαλούπολη, που φαντάζει ως γη της επαγγελίας. Η προσπάθεια αποδεικνύεται για γερά νευρά, στα μάτια, ωστόσο, των θεατών άκρως διασκεδαστική, καθώς ο Τούρκος ιμπρεσάριος είναι τελείως έξω από τα νερά του, ζώντας πρωτόγνωρα για εκείνον στιγμιότυπα.
Ο Βασίλης Παπαβασιλείου, εγχώριος μετρ του Γκολντόνι, δημιουργεί μια εξαιρετική δουλειά, τηρώντας στο ακέραιο το δίπολο του ποιοτικού-εμπορικού, όπως επισημαίνει και στο συνοδευτικό σημείωμα του προγράμματος. Δημιουργεί μια εύθυμη παράσταση μαζικής πρόσκλησης, χωρίς την παραμικρή έκπτωση. Με την προσαρμογή του κειμένου (σε συνεργασία με τη Λουίζα Μητσάκου, που έχει επιμεληθεί και τη μετάφραση) με κώδικες του σήμερα το αποτέλεσμα απηχεί μια πολύχρωμη δουλειά, που αναδεικνύει την ποικιλία των χαρακτήρων, με ωραιότατα κοστούμια και σκηνικό (από τις ωραιότερες δουλειές του Άγγελου Μέντη) τα οποία παραπέμπουν απευθείας στην Commedia dell’ arte. Στο ευφρόσυνο κλίμα ασφαλώς σημαίνοντα ρόλο έχουν και οι πολύ καλές ερμηνείες, που μέσα στο πολυπληθές όλο διατηρούν εμφανή την ιδιαιτερότητα του εκάστοτε χαρακτήρα, λειτουργώντας ταυτόχρονα και ως μια καλά συντονισμένη ομάδα. Οι Δάφνη Λαμπρόγιαννη, Αγορίτσα Οικονόμου και Ιωάννα Μαυρέα, τρεις ιδανικές επιλογές για τις έτερες περσόνες που διεκδικούν τη θέση της πριμαντόνας, η κάθε μια με τον δικό της ταπεραμέντο είναι απολαυστική. Σπουδαίος ηθοποιός ο Θέμης Πάνου, άλλη μια ευκαιρία να το επιβεβαιώσουμε, σε έναν ρόλο αυτήν τη φορά κατεξοχήν κωμικό (Τούρκος ιμπρεσάριος), που δεν τον έχουμε συνηθίσει, αποδεικνύοντας το εύρος της γκάμας του. Συμπαθέστατος ο Σπύρος Μπιμπίλας, αεικίνητος στον ρόλο του μεσάζοντα. Η ερμηνεία του Αλέξανδρου Μυλωνά (Κόμης) μας φάνηκε λίγο σφιγμένη, πιο συγκρατημένη από ό,τι απαιτεί ένας ρόλος σοβαρού χαρακτήρα μεν εντός όμως ενός γενικότερα εύθυμου πλαισίου. Ικανοποιητικά κινήθηκαν και οι λοιποί ερμηνευτές στους δεύτερους ρόλους (Ταξιάρχης Χάνος, Στράτος Χρήστου, Λαέρτης Μαλκότσης, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Βάσια Ζαχαροπούλου, Αλίκη Ζαχαροπούλου, Αντώνης Αντωνιάδης, Πάνος Αποστολόπουλος, Σμαράγδα Κάκκινου, Αλέξανδρος Κωτσόπουλος, Κατερίνα Πλεξίδα, Περικλής Σιούντας, Εύα Φρακτοπούλου), όλοι έδιναν την εντύπωση ότι ήταν καλά ασκημένοι και συμπλήρωναν επιτυχώς το παζλ του πολυπρόσωπου θεατρικού σύμπαντος, μέλη του οποίου εκπροσωπούσαν. Σε σύννομο πνεύμα η μουσική του Γιώργου Δούσου.
Σύνολο: Μια παράσταση ανοιχτή σε όλους, φροντισμένη σε όλα της, με κέφι, μπρίο, γοργό ρυθμό, με αισθητική, αντάξια του κύρους του Εθνικού. Προβλέπουμε να εξελίσσεται σε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της σεζόν. Της αξίζει, γιατί -πέρα των άλλων- χαρίζει πολλά και πλατιά χαμόγελα.
