Είδαμε: "Κατσούρμπος" του Γ. Χορτάτση, σε σκηνοθεσία Γ. Περλέγκα // Χωρίς ταυτότητα αλλά και με τη δύναμη της γλώσσας

Ο Κατσούρμπος είναι η κορυφαία από τις κωμωδίες του Κρητικού Θεάτρου. Συγγραφέας της είναι ο Γεώργιος Χορτάτσης, που μαζί με τον Βιτσέντζο Κορνάρο, ήταν οι κύριοι εκφραστές της σπουδαιότατης Κρητικής λογοτεχνίας του 16ου αι.. Γραμμένη προς το τέλος αυτού του αιώνα, ακολουθώντας τα πρότυπα της ιταλικής κωμωδίας των χρόνων της Αναγέννησης, παρουσιάζει μια απλή, συνήθης για τα έργα της εποχής, ιστορία ανάμεσα σε δύο νέους που αγαπιούνται, αλλά η μητέρα της κοπέλας επιθυμεί να παντρέψει την κόρη της με έναν πλούσιο, για να κερδίσει χρήματα. Στο τέλος αποκαλύπτεται ότι η κοπέλα είναι κόρη του Αρμένη (πλούσιος), που την είχαν αρπάξει οι Τούρκοι. Η κωμωδία τελειώνει με το γάμο των δυο νέων. Η αξία του έργου οφείλεται λιγότερο στην υπόθεση και πολύ περισσότερο στα κωμικά ευρήματα και τις καταστάσεις, καθώς και στη γρήγορη δράση, με τη ρέουσα κρητική διάλεκτο της καθημερινότητας, όπως λειτουργεί στον δεκαπεντασύλλαβο στίχο με τη ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Στο κείμενο του Χορτάτση διακρίνει κανείς όλους τους στερεότυπους χαρακτήρες των κωμωδιών της ιταλικής Αναγέννησης (ξεμωραμένος γέρος, σχολαστικός δάσκαλος, κοιλιόδουλοι υπηρέτες, ζωηρές υπηρέτριες, προξενήτρες και ρουφιάνες και το απαραίτητο ερωτευμένο ζευγάρι).

Δύσκολος ο στόχος του Γιάννου Περλέγκα να δώσει πνοή σε ένα έργο, γραμμένο αιώνες πριν, με την ντοπολαλιά της Κρήτης του τότε, με ιστορίες και περιστατικά που σήμερα μοιάζουν ξεπερασμένα. Πώς θα μπορέσει να απηχήσει στο τώρα, να βρει ανταπόκριση στο σημερινό κοινό ένα έργο άλλης εποχής και υφής; Το ερώτημα φαίνεται να μην έχει σαφή απάντηση, αν όχι να μένει αναπάντητο. Χτίζοντας ίσως με σύγχρονα μέσα (μοντέρνο σκηνικό), με άλλα από commedia dell’ arte, με χορό, έντονη κινησιολογία, με παράταιρα κοστούμια, με διαρκές σούσουρο και φωνές, διατηρώντας για το σύνολο των ηθοποιών όχι μόνο την κριτική διάλεκτο και ρίμα, αλλά και την εκφορά τους, άθλος σημαντικός. Αλλά με όλο αυτό το συνονθύλευμα η παράσταση καταλήγει να μην έχει χαρακτήρα, ή να αναζητά τη -χαμένη- ταυτότητά της. Είναι πρόζα, ποιητικό κείμενο, κωμωδία, φάρσα, ένα θέαμα με πολλές καρικατούρες, ή μήπως τελικά μια παρωδία των παραπάνω (έτσι πιθανόν να εξηγείται η ερμηνεία των γυναικείων χαρακτήρων από άντρες και αντιστρόφως). Δυσκολεύεται κανείς να βρει κέντρο βάρους, να πιαστεί, να παρακολουθήσει την ιστορία, χάνεται και αφήνεται. Ο ατόφιος λόγος από μόνος δεν αρκεί, καθότι ιδιαίτερος, ούτε οι επεξηγήσεις που δίνονται κατά καιρούς μοιάζουν επί της ουσίας, προσδίδουν απλώς μια βεβιασμένη κωμική χροιά. Οι ερμηνείες (Ανθή Ευστρατιάδου, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιάννος Περλέγκας, Χρήστος Σαπουντζής, Χριστίνα Σουγιουλτζή, Μιχάλης Τιτόπουλος, στην τελευταία παράσταση της προηγούμενης Κυριακής που παρακολουθήσαμε απουσίαζε ο Δημήτρης Αποστολάκης), πιστές στη σκηνοθετική οπτική, με την επισήμανση και πάλι του κατορθώματος του ιδιάζοντα λόγου, το άκουσμά του οποίου ήταν τελικά αυτό που γοήτευσε και έμεινε.

* Η παράσταση παρουσιάστηκε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2025 (Πειραιώς 260) από 19/6 ως 22/6.

Ταυτότητα παράστασης: εδώ