Διαβάσαμε το «Φριντάους» της Ναουάλ Αλ Σααντάουι από τις εκδόσεις Δώμα
2019-04-08
Στα αραβικά «Φιρντάους» σημαίνει «Παράδεισος». Έτσι λέγεται η νεαρή γυναίκα - σύμβολο που την παραμονή της εκτέλεσής της εξομολογείται τον αγώνα της για να ζήσει ελεύθερη μέσα σε μία ακραία ανδροκρατούμενη κοινωνία.
Η Ναουάλ Αλ Σααντάουι, ψυχίατρος, συγγραφέας και διαπρεπής προσωπικότητα του φεμινιστικού κινήματος, διηγείται τη συνάντηση ανάμεσα στην ψυχίατρο των φυλακών (alter ego της συγγραφέως;) και τη νεαρή θανατοποινίτισσα. Η Φιρντάους, ως μια άλλη Σεχραζάντ, αφηγείται τις επώδυνες περιπέτειες της σύντομης ζωής της. Η ανάπτυξη της αφήγησης, γεμάτη ένταση και καθαρότητα, δίχως ίχνος μελοδραματισμού, μεταφέρει τα βιώματά της, τις τραυματικές εμπειρίες που γνώρισε.
Γεννημένη σε μία αγροτική οικογένεια μαθαίνει από μικρή τι σημαίνει πατριαρχική κοινωνία. Ο πατέρας δέρνει τη γυναίκα του σχεδόν μέχρι θανάτου, δεν κοιμάται χωρίς να φάει βραδινό, ακόμα κι αν όλη η οικογένεια είναι νηστική, αλλά κάθε Παρασκευή πρωί φοράει μια καθαρή κελεμπία και πηγαίνει στο τζαμί για τη δημόσια προσευχή. Πεπεισμένη ότι δεν είναι ο πραγματικός της πατέρας, το εκμυστηρεύεται στην μητέρα της. Εκείνη πρώτα τη δέρνει κι ύστερα φέρνει μια γυναίκα που κρατάει ένα μικρό σουγιά ή ξυράφι και κόβει ένα κομμάτι κρέας στην περιοχή ανάμεσα στα πόδια της.
Μέτα τον θάνατο των γονιών της καταφεύγει στο σπίτι του θείου της στο Κάιρο και σπουδάζει στο γυμνάσιο. Με την ολοκλήρωση των σπουδών της, υποχρεώνεται να παντρευτεί έναν άπληστο και βίαιο ηλικιωμένο άνδρα. Θέλοντας να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της ανδροκρατίας καταφέρνει να δραπετεύσει και να βρει δουλειά ως υπάλληλος γραφείου σε μία εταιρεία και εκεί ερωτεύεται έναν συνάδελφό της. Οι προσδοκίες της δεν εκπληρώνονται ούτε στο πρόσωπο του αριστερού συνδικαλιστή.
Η πορνεία φαντάζει ως μοναδική διέξοδος ελευθερίας. Εμπορεύεται το σώμα της έναντι χρηματικής αμοιβής. Ορίζει η ίδια τη ζωή της μέχρι τη στιγμή που τη βρίσκει ένας μαστροπός και την εκμεταλλεύεται. Όταν καταρρίπτεται και η τελευταία ψευδαίσθηση, όταν συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να είναι κτήμα του εαυτού της αλλά ιδιοκτησία κάποιου, τον σκοτώνει.
Ο αναγνώστης περιπλανιέται στη ζωή και στην ψυχή αυτής της γυναίκας που έζησε δούλα ως παιδί, δούλα ως σύζυγος, δούλα ως υπάλληλος, δούλα ως πόρνη, ελεύθερη μονάχα ως δολοφόνος. Κατανοεί την πράξη που έχει τις ρίζες της πέρα από εκείνη, στον εκφοβισμό της ανδρικής παρουσίας που υφίστανται οι γυναίκες στη χώρα της.
Η Ναουάλ Αλ Σααντάουι, η «Σιμόν ντε Μποβουάρ του αραβικού κόσμου», πολύ πριν το κίνημα #MeToo, καταθέτει μια συγκλονιστική μαρτυρία που σαράντα χρόνια μετά παραμένει ανησυχητικά επίκαιρη.
Μτφρ Ελένη Καπετανάκη
Εκδόσεις Δώμα
