Ανάγλυφη αφή | Ένα διήγημα της Σοφίας Θεοδοσιάδου στο deBόp

Αφή: Βασίλισσα των αισθήσεων. Με δύναμη εκτυφλωτική. Μοναδική για τον κάθε άνθρωπο, χαρακτηριστική στην κάθε ανθρώπινη σχέση. Μια αίσθηση που εμπερικλείει πολλές άλλες. Αφή και συναίσθημα αλληλοδιαπλέκονται. Δίνουν πνοή και ταυτότητα στην ανθρώπινη ζωή. Κάθε σ’αγαπώ έχει ειπωθεί μέσα από την αφή. Κάθε πόνος έχει απαλυνθεί με ένα χάδι.

Εκείνη η άνοιξη όμως σημαδεύτηκε από την έλευση του ιού που ανέτρεψε αυτή την ισορροπία. Ήταν παρών με την αόρατη παρουσία του. Κύριος ρυθμιστής στο παιχνίδι της ζωής, κυρίως γιατί είχε φέρει τα πάνω κάτω στις ανθρώπινες σχέσεις. Τις είχε αναποδογυρίσει με τέτοιο τρόπο που κανένας δεν τολμούσε να κοιτάξει τον άλλο στα μάτια. Απόσταση ήταν ο βασικός κανόνας που είχε επιβάλλει ο ιός στις ανθρώπινες σχέσεις. Η αλλαγή ήταν τόσο αστραπιαία που οι άνθρωποι έχασαν τα ηνία του χρόνου και του καθημερινού τους ρυθμού. Πως νιώθει κανείς όταν χάνει την αίσθηση της αφής; Πως μπορεί να νιώσει σκέψεις, συναισθήματα, γεγονότα όταν απουσιάζει εκκωφαντικά η αίσθηση του αγγίγματος; Δεν του επιτρέπεται να κάνει μια αγκαλιά, του απαγορεύεται να κάνει χειραψία, να χτυπήσει φιλικά στον ώμο κάποιον, να πιάσει το χέρι της γιαγιάς και να την περάσει απέναντι στο δρόμο. Χάνει ένα κομμάτι της ανθρώπινης υπόστασής του.

Ήταν μια μάσκα, μια καρικατούρα ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν υπάρχει όταν δεν αγγίζει, όταν δεν τολμά να υπάρξει με άλλους ανθρώπους. Και το άγγιγμα έχει αυτή την ικανότητα να σε φέρνει σε επαφή με τους άλλους ανθρώπους, να σε κάνει κοινωνό της ζωής, βέβαιο πως η μοναξιά σου δεν είναι λευκή σελίδα σε βιβλίο που δεν έχει διαβαστεί. Αγγίζεις με τα μάτια, με τη φωνή, με τα χέρια, με την αναπνοή, με τις λέξεις, αγγίζεις με ό,τι έχεις μέσα σου και είναι ανοιχτό να αγγίξει και άλλους ανθρώπους. Η αφή όμως, με την κλασσική της έννοια, έλειπε από τη ζωή της αυτές τις μέρες του εγκλεισμού.

Εκείνη άγγιζε μόνο το δικό της σώμα. Άγγιζε μόνο τις δικές της σκέψεις. Άγγιζε τις αναμνήσεις που ταξίδευαν τη σκέψη της, άγγιζε τα πρόσωπα που είχαν σταθεί φωτεινοί φάροι στη ζωή της αλλά πιο πολύ άγγιζε με τη σκέψη της τον πόνο που την είχε σημαδέψει σε διαφορετικές στιγμές της ζωής της.  Αυτό το εσωτερικό αγκάλιασμα του πόνου ήταν ό,τι πιο θεραπευτικό μπορούσε να της προσφέρει ο εγκλεισμός.  Μπορούσε να ψηλαφίσει με όλη την άνεση που της έδινε ο άπλετος χρόνος του παγωμένου καρέ της ζωής της, όλες τις εμπειρίες που την πόνεσαν. Αυτή η ενδοσκόπηση ήταν λυτρωτική, μια και συμβαίνει κάπου – κάπου στη ζωή. Στέκεσαι και συλλογιέσαι: «Και τώρα που πάω; Πως αυτός ο ασυνείδητος ρυθμός ζωής με έχει καταπιεί και δεν αισθάνομαι στην καρδιά μου την ουσία και το νόημα της δικής μου ύπαρξης;»

Κοιτούσε με προσοχή, σχεδόν κατανυκτικά το ανηφορικό χωράφι στην πλαγιά που ήταν κατάσπαρτο με στάχυα και παρατηρούσε πως στροβιλίζονταν, σαν να χόρευαν στον δυνατό αέρα που φυσούσε εκείνο το ανοιξιάτικο απόγευμα. Έκλεισε τα μάτια για να δει μέσα της και να αφουγκραστεί αυτόν τον αέρα και στις δικές της αναμνήσεις. Τον άφησε να τις ταρακουνήσει όλες, να χορέψει μαζί τους ένα τρελλά παθιασμένο ταγκό και να αφήσει λίγες ή ελάχιστες για να τις επεξεργαστεί μέσα της με όλη τη γλυκύτητα που της έδινε το άρωμα και το χρώμα του μαγιάτικου απογεύματος. Ένιωσε ευγνωμοσύνη που μπορούσε να αισθανθεί στο κορμί της το χάδι του ανέμου, «Να ένα άγγιγμα» σκέφτηκε, «Δεν είμαι εντελώς μόνη. Η φύση μου μιλάει ακόμη. Μου γλυκομιλάει μάλιστα, με έναν τόνο απαράμιλλης τρυφερότητας. Είναι η τρυφερότητα της άνοιξης» ψιθύρισε στον εαυτό της. 

Στάθηκε στον πρώτο σταθμό: στον πόνο της γέννας’ όταν γεννάς ένα παιδί, πεθαίνει την ίδια στιγμή ένα κομμάτι του εαυτού σου. Μέσα σε αυτό το θαύμα της γέννησης διαλύονται τα κομμάτια του παζλ του εαυτού σου που υπογράμμιζαν το εγώ: ανέμελο, ελαφρό, αυθόρμητο. Εξατμίζονται όλα όσα θεωρούσες σημαντικά πριν φέρεις στον κόσμο αυτό το παιδί. Απορείς με το πως γίνεται να γεννάς ένα παιδί και να μεταμορφώνεται το είναι σου. Ψάχνεις απεγνωσμένα τα κομμάτια σου τους πρώτους μήνες αλλά δεν μπορείς να τα βρεις. Βιώνεις μια ανεξήγητη ευδαιμονία ωστόσο, μέσα σε αυτό τον διαφορετικό εαυτό. Κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και δεν αναγνωρίζεις το σώμα σου. Κοιτάς τον μέσα σου κόσμο και δεν βρίσκεις τις σταθερές σου. Παραπατάς ανάμεσα σε αυτό που ήσουν και σε αυτό που είσαι σήμερα, μαζί με έναν άλλο μικρό άνθρωπο. Αλλάζει η εσωτερική και εξωτερική σου ισορροπία. Την αναζητάς εναγωνίως, την βρίσκεις με κόπο. Μπορεί και μετά από πολλά χρόνια. Μπορεί και ποτέ.

Στάθηκε στο δεύτερο σταθμό: στον πόνο του χωρισμού’ αυτός είναι ένας πόνος οξύς. Διαπερνάει το είναι σου. Στραγγίζει τα δάκρυά σου, συρρικνώνει την καρδιά σου. Γιατί; Αναρωτιέσαι. Πως διαλύεται η μαγεία του έρωτα; Πότε ξεδιψάς από το γάργαρο νερό της επιθυμίας; Σε ποιο κύμα πνίγεται η ευτυχία που πάλλονταν μέσα σου; Σε ποια λέξη στραγγαλίζεται η επιθυμία; Σε ποια ματιά πεθαίνουν τα «σε θέλω»; Δεν είχε απαντήσεις για τον πόνο του χωρισμού, μια βεβαιότητα μόνο: ο χωρισμός είναι και αυτός μια μετάβαση σε έναν άλλο εαυτό, στον εαυτό που λαχταράς να δεις ευτυχισμένο. Στον εαυτό που έχεις ορκιστεί ότι δεν θα ξαναπληγώσεις. Στον εαυτό που θέλεις να δώσεις ό,τι πιο όμορφο του αξίζει. Όσα, πολλά και ανεπανάληπτα του αξίζουν.

Στάθηκε στον τρίτο σταθμό: στον πόνο της απώλειας’ εκεί πάγωσε ολόκληρη. Σκέφτηκε όλους όσους έχασε. Ένιωσε το χτυποκάρδι στους αποχαιρετισμούς των δικών της ανθρώπων. Μούδιασε από την κορυφή ως τα νύχια. Από το μυαλό της πέρασαν σαν σκηνές ταινίας όλα όσα είχαν ζήσει μαζί. Τα ταξίδια, τα μεθύσια, τις ατέλειωτες συζητήσεις, τις βαρετές παραδόσεις, τα «έλα τώρα» που σου κόβουν την ανάσα, τα «δεν μπορώ» που σε ματαιώνουν. Τα έζησε όλα, ένα προς ένα. Και τα αποχαιρέτησε, ένα προς ένα. Τα σφράγισε μέσα στο πολύτιμο και πλουμιστό κουτί των αναμνήσεων. Δεν τα ξέχασε όμως, τους επέτρεψε να την διαμορφώσουν. Έδωσε την ευκαιρία σε αυτές τις οδυνηρές απώλειες να την διαμορφώσουν. Να την κάνουν πιο ευάλωτη, πιο «βελούδινη», πιο ευαίσθητη στον πόνο το δικό της και των άλλων. Να της ζωγραφίζουν μια καρδιά «μεταξωτή» και ανοιχτή που όσο θα την έπλαθε ο πόνος, θα την έκανε πιο όμορφη γιατί θα φώτιζε την αυθεντικότητά της.

Και όταν άνοιξε τα μάτια και κοίταξε γύρω της το δειλινό που είχε βάψει με ροδί αποχρώσεις τον ουρανό και φώτιζε γλυκά τα χρυσοκίτρινα στάχυα, ήρθε αντιμέτωπη με αυτή την μεγάλη αλήθεια που της αποκαλύφθηκε τις βουβές μέρες της αλλόκοτης Άνοιξης του 2020. Η άνοιξη αυτή της έμαθε πως η αλλαγή είναι η ζωή.  Ακόμη έμαθε πως αυτή η ασταμάτητη ρόδα των μεταμορφώσεων που μας ακολουθεί στη ζωή δεν έχει κανένα νόημα να προσπαθούμε να την σταματήσουμε. Αυτή η ροή είναι η ζωή και είναι ασταμάτητη, ελπιδοφόρα και γεννεσιουργός δύναμη. Το μόνο λοιπόν που μπορούμε να κάνουμε είναι να την ακολουθήσουμε και ακόμη καλύτερα να της παραδοθούμε. Τότε ίσως ανακαλύψουμε και όλη την κρυμμένη μαγεία αυτών των ακατάπαυστων αλλαγών.

Άνοιξε τα μάτια της καλύτερα, αφουγκράστηκε τον αέρα μαζί με τις μεθυστικές μυρωδιές των λουλουδιών και της φύσης που οργίαζε σε αυτό τον ανοιξιάτικο χορό. Ναι, ήταν θετική αυτή η αλλαγή που συνέβαινε στον εσωτερικό και τον εξωτερικό της κόσμο, στο μέσα και στο έξω σύμπαν της. Και την χρωστούσε στην παρουσία του ιού που έστεκε ασάλευτος στο κατώφλι της πόρτας της δύο μήνες τώρα και πυροδοτούσε αυτό το ταξίδι στην καρδιά της. Χαμογέλασε αυτάρεσκα στον εαυτό της, σε αυτόν που είχε πριν και σε αυτόν που απέκτησε μετά την παρουσία του ιού στη ζωή της.

---

Το παραπάνω κείμενο - διήγημα, έχει γραφτεί από την Δρα. Σοφία Θεοδοσιάδου, δημοσιογράφο και καθηγήτρια του μαθήματος «ΜΜΕ και Παιδική Ηλικία» στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης.
Έχει εργαστεί στο ραδιόφωνο και στον περιοδικό τύπο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ενώ παράλληλα έχει διδάξει από το 2002 έως σήμερα μαθήματα επικοινωνίας και δημοσιογραφίας στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έρευνές της στο πεδίο των ΜΜΕ και της δημοσιογραφίας έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή ακαδημαϊκά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων.