Το πάθος της Ζαν ντ’Αρκ του Carl Theodor Dreyer

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΗΣ ΖΑΝ ΝΤ’ΑΡΚ
του Carl Theodor Dreyer (1928)

Βωβή ταινία, μεσότιτλοι στα γαλλικά με ελληνικούς υπότιτλους

Ένα από τα πιο αγαπητά ραντεβού που δίνει το Γαλλικό Ινστιτούτο με το κοινό είναι ο κύκλος προβολών Ciné-Club. Σ’ αυτές τις δωρεάν κινηματογραφικές βραδιές οι σινεφίλ κάθε ηλικίας έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν μικρά και μεγάλα διαμάντια της γαλλικής και γαλλόφωνης παραγωγής. Την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2021 θα προβληθεί η ταινία – αριστούργημα του βωβού κινηματογράφου – «Το Πάθος της Ζαν Ντ’Αρκ», του Carl Theodor Dreyer, στην αποκατεστημένη εκδοχή της.

Η βωβή ταινία του Carl Theodor Dreyer θεωρείται ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου, τόσο για την ερμηνεία της Renée Falconetti στον ρόλο της Ζαν Ντ’Αρκ, όσο για την σκηνοθεσία του Dreyer. Στα 1500 πλάνα που απαριθμεί η ταινία, περισσότερα από 400 είναι κεντραρισμένα στο φωτεινό κι αθώο πρόσωπο της ηθοποιού, η ερμηνεία της οποίας «είναι, ίσως, η σπουδαιότερη που έχει καταγραφεί ποτέ σε φιλμ» όπως αναφέρει η κριτικός Pauline Kael. Η ταινία αποτελεί και την μοναδική εμφάνιση της Falconetti σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην μεγάλη οθόνη: μετά την ολοκλήρωση της ταινίας συνέχισε την καριέρα της στο θέατρο, διέφυγε στην Λατινική Αμερική κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και ύστερα αυτοκτόνησε.

«Η ριζοσπαστική προσέγγιση του Dreyer στο στήσιμο του χώρου και η αργή ένταση του κινητικού του ύφους καθιστούν την ταινία "δύσκολη" με την έννοια ότι, όπως όλες οι σπουδαίες ταινίες, επανεφευρίσκει τον κόσμο από την αρχή» εξηγεί ο κριτικός Jonathan Rosenbaum. Ο σκηνοθέτης έκανε άπλετη χρήση πολύ κοντινών πλάνων ενώ επέλεξε να κινηματογραφήσει τους κληρικούς δικαστές από χαμηλά ώστε να φαίνονται γιγάντιοι και απειλητικοί, ενώ η Ζαν Ντ’Αρκ παρουσιάζεται πάντα σε λήψεις από ψηλά, σαν λουσμένη από θείο φως.

«Το Πάθος της Ζαν Ντ’Αρκ» ήταν η μόνη ταινία του Δανού Carl Theodor Dreyer γυρισμένη στη Γαλλία. Όσο μακρά ήταν η καριέρα του, τόσο σπάνια ήταν τα έργα του: δεκατέσσερις ταινίες σε πενήντα χρόνια – ένας αριθμός που μπορεί να εξηγηθεί τόσο από την απροθυμία των παραγωγών όσο και από τη σχολαστική προσοχή που έδινε στην προετοιμασία της κάθε ταινίας του. Παραμένει για πάντα ο κινηματογραφιστής των γυναικείων προσώπων και των βασάνων του χριστιανικού έρωτα σε μια απελπισμένη κοινωνία, όπως μαρτυρεί «Το Πάθος της Ζαν Ντ’Αρκ» (1928), το αποκορύφωμα της έρευνας του στο βωβό κινηματογράφο.

Το γεγονός πως η ταινία διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας αποτελεί ένα μικρό θαύμα. Το πρώτο αρνητικό του 1928 λογοκρίθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση και τον αρχιεπίσκοπο του Παρισιού και έπειτα καταστράφηκε σε πυρκαγιά. Στη συνέχεια, ο Dreyer κατάφερε να ανασυνθέσει μια δεύτερη εκδοχή από αποκόμματα, τα οποία χάθηκαν όμως και αυτά σε μια άλλη πυρκαγιά. Η ταινία θεωρούνταν για χρόνια χαμένη, με περιορισμένα αντίγραφα αμφίβολης ποιότητας, μέχρι το 1981, όταν βρέθηκε σε ένα ψυχιατρικό άσυλο στο Όσλο ένα ξεχασμένο αντίγραφο του πρώτου μη λογοκριμένου αρνητικού. Χάρη σε αυτό, το 1985, η Cinémathèque française ανακατασκεύασε την ταινία και τους μεσότιτλους, σε μια εκδοχή που πιθανώς είναι πολύ κοντά σε εκείνη που είχε μοντάρει ο σκηνοθέτης για την πρεμιέρα του 1928.

Πληροφορίες για την ταινία

La passion de Jeanne D’Arc / Το πάθος της Ζαν Ντ’Αρκ, του Carl Theodor Dreyer.

1928, 110’, ασπρόμαυρη, βωβή

Με τους: Renée Maria Falconetti, Eugene Silvain, André Berley

Η ιστορία της δίκης της Ζαν Ντ’ Αρκ το 1431, όπου κατηγορήθηκε ως αιρετική από κληρικούς δικαστές, αποφασισμένους να την κάνουν να απαρνηθεί τους ισχυρισμούς της περί αγίων οραμάτων, η οποία κατέληξε με την καταδίκη της στην πυρά.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ

• Με βάση τις οδηγίες των ελληνικών αρχών, η είσοδος στο Γαλλικό Ινστιτούτο επιτρέπεται μόνο σε κατόχους πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης εντός των τελευταίων 6 μηνών.
• Οι ανήλικοι από 4 έως 17 ετών έχουν δυνατότητα πρόσβασης εφόσον έχουν υποβληθεί σε αυτοδιαγνωστικό έλεγχο self-test εντός των τελευταίων 24 ωρών.
• Η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική σε όλους τους χώρους του Γαλλικού Ινστιτούτου και καθ’όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων.
• Για τη διευκόλυνση της τήρησης των αποστάσεων ασφαλείας, η χωρητικότητα του Auditorium παραμένει περιορισμένη, με κάθε δεύτερη θέση κενή.
• Για την είσοδο στο Γαλλικό Ινστιτούτο είναι απαραίτητη η επίδειξη εγγράφου ταυτοποίησης (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα οδήγησης), καθώς και ο έλεγχος όλων των χειραποσκευών.
• Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος εφαρμόζει με σχολαστικό τρόπο τα μέτρα προστασίας και τήρησης αποστάσεων σύμφωνα με τους κανόνες του ΕΟΔΥ.