Σεμινάρια Ιστορίας της Τέχνης στο Ίδρυμα Ζογγολόπουλου

Νέος κύκλος διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου με θέμα την προσέγγιση της μοντέρνας και αφηρημένης τέχνης.
Η ιδιοφυΐα του καλλιτέχνη αποτελεί σήμερα ίσως τον πιο διαδεδομένο τρόπο προσέγγισης των καλλιτεχνικών δημιουργιών. Ο καλλιτέχνης όμως ως ιστορικό υποκείμενο της ιστορίας και των επιστημών της τέχνης δεν ήταν πάντοτε μια οντότητα υπαρκτή αλλά αποτελεί και αυτός απόρροια των γενικότερων ιστορικών και ιδεολογικών συνθηκών. Άλλωστε, η μονοδιάστατη προσέγγιση του καλλιτεχνικού έργου μόνο μέσα από το πρίσμα της προσωπικότητας του ατόμου και των προθέσεών του δεν μπορεί να ερμηνεύσει τα σύνολα που προκύπτουν στον ιστορικό χρόνο, στην περίπτωσή μας των καλλιτεχνικών φαινομένων, τεχνοτροπιών και κινημάτων.
Μέσα από τη νέα σειρά διαλέξεων θα γνωρίσουμε ακριβώς τους μηχανισμούς, τους θεσμούς αλλά και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν και επέδρασσαν στη συγκρότηση φαινομένων όπως η μοντέρνα και η αφηρημένη τέχνη.

Επιστημονικός υπεύθυνος: Αλέξανδρος Τενεκετζής

Πρόγραμμα:

Διάλεξη 1η
Τρίτη 17 Οκτωβρίου, 19:00-21:00
Η Νέα Συνθήκη της Τέχνης
Μια διάλεξη  που στόχο έχει να απαντήσει στο ερώτημα τι είναι σύγχρονη τέχνη. Καθημερινά μιλάμε για τη σύγχρονη τέχνη, δεν είμαστε όμως πάντα σίγουροι σε τι διαφέρει από την προγενέστερη τέχνη.
Σε μια εποχή όπως η δική μας, είναι πολύ δύσκολο να πιστεύει κανείς πως μπορεί να δημιουργήσει και να εκθέσει κάτι, που με ασφάλεια θα βρίσκεται πέραν των τειχών της τέχνης και του συστήματός της. Πολύ απλά, γιατί οτιδήποτε κι αν είναι αυτό, την ίδια στιγμή που θα εκτεθεί σε έναν, λίγο πολύ, θεσμικό τόπο, αυτομάτως εισπράττεται, βιώνεται, σχολιάζεται και ίσως “μεταμορφώνεται” σε τέχνη. Η τέχνη, η φιλοσοφία της και το σύστημά της (εμπόριο, μουσεία, ακαδημία) έχει θεμελιώσει αυτήν την παραδοχή από το περίφημο ουρητήριο του Marcel Duchamp και εντεύθεν, με συνεχόμενα παραδείγματα, συχνά κλιμακούμενα στον εκκεντρισμό τους, ενίοτε απλώς επαναλαμβανόμενα στο ίδιο μονότονο μάντρα: ό,τι εκτίθεται σε έναν εκθεσιακό χώρο δεν μπορεί παρά να είναι τέχνη. Και αφού εξαντλήσαμε την γκάμα της μπαναλιτέ των αντικειμένων -ουρητήρια, σκαμνιά, καρέκλες, κάρβουνα, πέτρες, άχυρα, χώμα, καρχαρίες, πρόβατα... στη συνέχεια εξερευνήσαμε κάθε πιθανό εναπομείναν ταμπού στο αισθητικό, ηθικό ή θρησκευτικό επίπεδο.

Εισηγητής: Θανάσης Μουτσόπουλος
Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και της Θεωρίας του Πολιτισμού στο Πολυτεχνείο Κρήτης.

Διάλεξη 2η
Τετάρτη 8 Νοεμβρίου, 19:00-21:00
Ορίζοντας το πλαίσιο: Καλλιτεχνικοί θεσμοί και εικαστική παραγωγή, οι περιπτώσεις της Ντοκουμέντα και της Μπιενάλε της Βενετίας
Με τον σχηματισμό των αστικών δημοκρατιών κατά τον 19ο αιώνα το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνταν οι καλλιτέχνες μεταβάλλεται ριζικά. Δεν είναι πλέον μόνο οι αυλές που εξασφαλίζουν νέες παραγγελίες αλλά συνεχώς το πελατολόγιό τους διευρύνεται όσο διευρύνεται η αστική τάξη και νέες ευκαιρίες παρουσίασης των έργων εμφανίζονται. Τα Σαλόνια στο Παρίσι είναι ίσως ο πιο σημαντικός σταθμός προς αυτή την εξέλιξη μέχρι και την ίδρυση της Μπιενάλε της Βενετίας στο τέλος του 19ου αιώνα όταν αυτός ο παγκόσμιος θεσμός θα σηματοδοτήσει όχι μόνο τη στροφή προς ένα ευρύ κοινό αλλά συγχρόνως και την παγίωση των εθνικών σχολών και εκπροσώπων ως απόρροια της γέννησης των εθνών. Χρόνια αργότερα η ίδρυση της Ντοκουμέντα στο Κάσσελ θα έρθει να επιβεβαιώσει τη σχέση τέχνης, ιδεολογίας και πολιτικής, με μια διοργάνωση που επίσης έλαβε παγκόσμιες διαστάσεις. Η εξέταση των δύο αυτών πιο σημαντικών καλλιτεχνικών θεσμών θα μας επιτρέψει να προσεγγίσουμε τις συνθήκες μέσα στις οποίες έδρασαν οι καλλιτέχνες ολόκληρο τον 20ο αιώνα και την επίδραση που είχαν στο έργο τους.

Εισηγητής: Αλέξανδρος Τενεκετζής

Διάλεξη 3η
Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, 19:00-21:00
Σε ποιόν ανήκει τελικά η μοντέρνα τέχνη; Μια αρχαιολογία της διαμάχης μεταξύ Παρισιού και Νέας Υόρκης μέσα από δίκτυα, ιδεολογίες και θεσμούς της μοντέρνας εποχής  
Το 1983 ο Serge Guilbaut δημοσίευσε το Comment New York vola l’idée d’art moderne (HowNew York stole the idea of Modern Art, Chicago, 1985), ένα σημαντικό βιβλίο για την ιστορία της τέχνης μεταπολεμικά το οποίο ανέπτυσσε την ιδέα πως η Αμερική παρέλαβε (ή μάλλον έκλεψε) τα ηνία της νέας εποχής της τέχνης μέσα από το θρίαμβο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, αφήνοντας πίσω το κλασικό Παρίσι. Η ιδέα αυτή, εκτός του ότι βασιζόταν σε μια ψυχροπολεμική αφήγηση που ευνοούσε τη μανιχαϊστική αντίληψη της γεωγραφίας της μοντέρνας τέχνης, υπονοούσε πως υπάρχει ένα ανταγωνιστικό χωροχρονικό δίπολο που διεκδικεί την τέχνη, στην προκειμένη περίπτωση το Παρίσι πριν το 1945, και οι αμερικανικές πρωτοπορίες μετά, ενώ κάθε άλλη περιφερειακή εκδοχή αποκλειόταν εκ των πραγμάτων ως αναχρονιστική.
Πώς και ποιοι ωστόσο καθορίζουν τα καλλιτεχνικά κέντρα ανά ιστορικές περιόδους με αξιολογικές κρίσεις, είναι αυτό πλέον δυνατό την εποχή της παγκοσμιοποίησης και, ποιος ο ρόλος των θεσμών, των μουσείων και των εκθέσεων σε αυτό;

Εισηγητής: Κάτια Παπανδρεοπούλου

Διάλεξη 4η
Τετάρτη 29 Νοεμβρίου, 19:00-21:00
«Μα είναι αυτό τέχνη;»: μία προσωπική ιστορία της μοντέρνας τέχνης 
Η διάλεξη θα αποτελέσει μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η δυσκολία αντίληψης και εκτίμησης του μοντέρνου έργου τέχνης, αλλά και να γίνει κατανοητή η γοητεία του. Θα εξεταστούν επιλεγμένα κομβικά έργα μοντέρνας ζωγραφικής/γλυπτικής ως προς το περιεχόμενο και την μορφή τους και θα γίνει μια αναζήτηση των κριτηρίων αξιολόγησής τους. Τέλος, θα επιχειρηθεί η περιγραφή μίας προσωπικής διαδρομής στην εξερεύνηση και αποκάλυψη της γοητείας της μοντερνιστικής τέχνης.

Εισηγητής: Ουρανία Κούβου

Διάλεξη 5η
Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου, 19:00-21:00
Παιδικό σχέδιο: μία περίπτωση μοντέρνας τέχνης;
Θα παρουσιαστούν οι έννοιες της «παιδικής τέχνης» και του «μικρού καλλιτέχνη», η ιστορική τους ταυτότητα, οι παρεξηγήσεις, οι κοινωνικές αναγκαιότητες και η γοητεία της «αθωότητας». Θα εξεταστούν παραδείγματα παιδικών έργων ζωγραφικής και σχεδίου τα οποία επιδεικνύουν τις διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες, τα διαφορετικά είδη αναπαράστασης και τα πολλαπλά σχεδιαστικά προβλήματα που χειρίζονται τα παιδιά. Ολοκληρώνοντας, θα γίνει προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα: «Γιατί οι «μικροί καλλιτέχνες» έχουν ημερομηνία λήξης»;

Εισηγητής: Ουρανία Κούβου