Νέος Κύκλος Διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης στο Ίδρυμα Ζογγολόπουλου

Νέος κύκλος διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης πραγματοποιείται στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου με θέμα την ιστορία της νεοελληνικής γλυπτικής.

Σε αυτόν τον κύκλο διαλέξεων ειδικοί ιστορικοί τέχνης θα προσεγγίσουν μια σημαντική πτυχή των εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα, αυτή της γλυπτικής που αναπτύσσεται από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και μετά και συμβάλλει αποφασιστικά στην αισθητική διαπαιδαγώγηση των νεοελλήνων. Η διαδρομή που φθάνει μέχρι και τις μέρες μας, η ειδική σχέση με τα αρχαίο παρελθόν, αλλά και η νέα σχέση με τη Δύση όπως αυτή αποτυπώνεται σε έργα γλυπτικής, δημόσια και μη, θα εξεταστούν προκειμένου να αναδειχθεί η κομβικής σημασίας πορεία των Ελλήνων καλλιτεχνών στα εικαστικά και όχι μόνο πράγματα της χώρας, αλλά συγχρόνως και οι διαφορές τους ή οι ταυτίσεις κυρίως με τα έργα ζωγραφικής.

Διάρκεια σεμιναρίου:
3 Οκτωβρίου - 12 Δεκεμβρίου 2018
Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται ημέρα Τετάρτη και ώρες 19:00-21:00 στις ημερομηνίες: 3/10, 17/10, 31/10, 14/11, 28/11 και 12/12.

Συμμετοχή:
Κύκλος 6 διαλέξεων: 50 € - φοιτητές, άνεργοι και οι άνω των 65 ετών: 30 €
Μεμονωμένη διάλεξη: 10 € - φοιτητές, άνεργοι και οι άνω των 65 ετών: 6 €
Αριθμός συμμετεχόντων: 30
Παρέχεται βεβαίωση παρακολούθησης.

Εγγραφές & πληροφορίες:
Ηλεκτρονικά: [email protected] ή https://www.eventbrite.com/e/-2018-tickets-50638428904 
Τηλεφωνικά: 210-6712210, 210-6725879

Επιστημονικός υπεύθυνος: Αλέξανδρος Τενεκετζής

Διάλεξη 1η
Τετάρτη 3 Οκτωβρίου, 19:00-21:00
Περιήγηση στη νεοελληνική γλυπτική μέσα από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης

Η Εθνική Πινακοθήκη κατέχει μια αξιόλογη συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής, που αποτυπώνει την αρχή και την εξέλιξή της ως τις μέρες μας. Ξεκινά από δημιουργίες λαϊκών τεχνιτών των προεπαναστατικών χρόνων, καλύπτει τις τάσεις από τον 19ο ως το τέλος του 20ού αιώνα, ενώ δίνει και μια ενδεικτική εικόνα της νέας χιλιετίας. Ξεκινώντας από την προτομή του Πλάτωνα, το πρώτο γλυπτό της σύγχρονης Ελλάδας το 1815, θα παρουσιάστεί η εξέλιξη της γλυπτικής στο ελεύθερο ελληνικό κράτος μετά την ίδρυση του Σχολείου των Τεχνών το 1837, παρακολουθώντας τις τάσεις που διαμορφώθηκαν σε κάθε περίοδο.

Εισηγητής: Τώνια Γιαννουδάκη
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας). Στην ίδια σχολή έκανε μεταπτυχιακό με θέμα Τα υπαίθρια γλυπτά του Δήμου Αθηναίων 1832-1922 (1994) και διδακτορική διατριβή με θέμα Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (2010). Από το 1989 είναι επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, υπεύθυνη της Συλλογής Γλυπτικής. Το 2006 επιμελήθηκε και οργάνωσε την παρουσίαση της μόνιμης έκθεσης Γλυπτικής της Εθνικής Πινακοθήκης στην Εθνική Γλυπτοθήκη και δημοσίευσε τον κατάλογο Εθνική Γλυπτοθήκη. Μόνιμη Συλλογή. Έχει επίσης οργανώσει εκθέσεις γλυπτικής και έχει δημοσιεύσει σχετικά κείμενα.

Διάλεξη 2η
Τετάρτη 17 Οκτωβρίου, 19:00-21:00
Από τον μοντερνισμό στην αφαίρεση: προσεγγίζοντας τη μεταπολεμική νεοελληνική γλυπτική

Το συμβατικό ιστορικό και χρονικό όριο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί στις ιστορικές σπουδές ένα όριο με βάση το οποίο κρίνονται και ερμηνεύονται πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές μεταλλαγές και ανακατατάξεις. Παρά βέβαια τη βολική αυτή παραδοχή από τη πλευρά των ιστορικών και παρά την τομή που πράγματι συνιστά το γεγονός του πολέμου, πολλά από τα στοιχεία που προϋπήρχαν έρχονται μεταπολεμικά να διεκδικήσουν μια θέση στη νέα πραγματικότητα, είτε ως αφετηρία και για να επιβεβαιώσουν την έννοια της συνέχειας και της κανονικότητας μετά το τραγικό ‘διάλλειμα’ είτε για να καταδικάσουν πρακτικές που υιοθετήθηκαν μέσα σε συνθήκες εξαθλίωσης. Με την παρούσα ανακοίνωση θα εξετάσουμε ακριβώς εάν και με ποιο τρόπο τα προπολεμικά διδάγματα του μοντερνισμού στη γλυπτική επανέκαμψαν μεταπολεμικά ή σε ποιο βαθμό και πότε η αφαίρεση φαίνεται να κερδίζει έδαφος, ιδιαίτερα όσον αφορά τη δημόσια παρουσίασή της σε χώρους τέχνης, αλλά και σε υπαίθριους χώρους στο αστικό και μη τοπίο.

Εισηγητής: Αλέξανδρος Τενεκετζής
Ο Αλέξανδρος Τενεκετζής είναι ιστορικός τέχνης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης και της Ένωσης Ελλήνων Τεχνοκριτικών (AICA). Υπήρξε επί σειρά ετών υπότροφος-ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών – Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας. Έχει επίσης διδάξει στο ΕΚΠΑ, στην ΑΣΚΤ και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Στα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εντάσσεται η ιστορία της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Τέχνης, και πιο συγκεκριμένα η ιστορία της γλυπτικής του 20ού αι., της δημόσιας τέχνης, της δημόσιας μνήμης, καθώς και η ιστορία και η πολιτική των θεσμών της τέχνης, όπως μουσεία, εκθέσεις, συνέδρια Ιστορία της Τέχνης, σχολές Καλών Τεχνών και σχολές επιστημών των Τεχνών, για τα οποία έχει πλήθος δημοσιεύσεων. Σήμερα διδάσκει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος για τη Δημόσια Ιστορία.

Διάλεξη 3η
Τετάρτη 31 Οκτωβρίου, 19:00-21:00
Ο "Άγνωστος" Κλέαρχος Λουκόπουλος: ζωγραφικές αποκαλύψεις και γλυπτικές ανατροπές 

Ο Κλέαρχος Λουκόπουλος (1906-1995) υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες γλύπτες της μεταπολεμικής περιόδου και από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Αφαίρεσης στη νεοελληνική γλυπτική (μαζί με τους Γιώργο Ζογγολόπουλο, Αχιλλέα Απέργη, Κώστα Κουλεντιανό κ.ά.). Ο Λουκόπουλος, ο οποίος ανέπτυξε σημαντική εκθεσιακή παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (π.χ. συμμετείχε στις Μπιενάλε της Βενετίας του 1956 και του 1965), με τις αφαιρετικές του συνθέσεις που εμπνέονταν από τη μυκηναϊκή αρχιτεκτονική (Κυκλώπειο, Τίρυνς, Ακροκόρινθος) καθώς και τα μνημειακά έργα του για τα ξενοδοχεία ΞΕΝΙΑ του ΕΟΤ (ανάμεσα στα οποία Παλιούρι Χαλκιδικής, Ολυμπία και ο χαμένος σήμερα Μινώταυρος Ηρακλείου Κρήτης), συνέβαλε στην απομάκρυνση της νεοελληνικής γλυπτικής από την αναπαράσταση και τη στείρα μίμηση της αρχαιότητας. Μολαταύτα, αρκετές πτυχές του πλούσιου έργου του παραμένουν σήμερα αφανείς, την ίδια στιγμή που οι ειδικοί αλλά και το ευρύ κοινό αγνοούν πολλά στοιχεία που αφορούν τόσο στην εξέλιξη της γλυπτικής του δημιουργίας (από τη δεκαετία του '30 μέχρι και το τέλος της ζωής του), όσο και στην ευρύτερη διαμόρφωση και επιρροή της πληθωρικής του προσωπικότητας.
Στο πλαίσιο προετοιμασίας μιας αναδρομικής έκθεσης του Κλέαρχου Λουκόπουλου από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, μελετήθηκε διεξοδικά το σύνολο του έργου του (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική), όπως επίσης και το αρχείο του. Στην παρούσα διάλεξη θα παρουσιαστούν μερικά πρώτα στοιχεία, με έμφαση ακριβώς στα ανατρεπτικά δεδομένα που το υλικό αυτό αποκαλύπτει.

Εισηγητής: Σπύρος Μοσχονάς
Ο Σπύρος Μοσχονάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1979. Είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στο χρονικό πλαίσιο του 20ού αιώνα και ιδίως στην περίοδο του Μεσοπολέμου και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Εστιάζει σε θεματικές όπως οι καλλιτεχνικές συλλογικότητες, η θαλασσογραφία, η νεοελληνική εκκλησιαστική τέχνη, ζητήματα τέχνης και αγοράς, οι σχέσεις Κράτους-εικαστικών καλλιτεχνών, η νεοελληνική γλυπτική. Έχει συνεργαστεί με διάφορους φορείς (Τράπεζα της Ελλάδος, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Τράπεζα Πειραιώς κ.ά.) στην καταγραφή και μελέτη συλλογών έργων τέχνης και αρχείων εικαστικών καλλιτεχνών, καθώς και με διάφορα Μουσεία και Πινακοθήκες (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Μουσείο Μπενάκη, Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά κ.ά.) στη διοργάνωση εκθέσεων.

Διάλεξη 4η
Τετάρτη 14 Νοεμβρίου, 19:00-21:00
"Ακαδημαϊκή γλυπτική και μοντέρνα τολμήματα": διαδρομές του Λάζαρου Λαμέρα στην ιστορία της ελληνικής γλυπτικής  

Στην ιστορία της ελληνικής γλυπτικής του 20ού αιώνα, η περίπτωση του γλύπτη Λάζαρου Λαμέρα (1911-1998) συναρτάται κυρίως με τις πρώιμες επιδόσεις του σε αφαιρετικά έργα, και λιγότερο με την εκτεταμένη –πράγματι- ακαδημαϊκή παραγωγή του. Ποιές είναι όμως πραγματικά οι διαδρομές του Λαμέρα στην ιστορία της ελληνικής γλυπτικής; Στα περίπου εξήντα χρόνια της καλλιτεχνικής πορείας του, δημιούργησε προτομές, ηρώα, ταφικά έργα, ανάγλυφα, αφαιρετικά έργα, κεραμικά, κινητικά, ηχοκινητικά, μικρογλυπτά, σχέδια, ζωγραφιές κοσμήματα και κατασκευές με ποικίλα υλικά. Μέσα απο το σχήμα «ακαδημαϊκή γλυπτική και μοντέρνα τολμήματα», η καλλιτεχνική κριτική προσπάθησε να κατατάξει και να κατανοήσει το έργο του, γεγονός που οδήγησε ενίοτε σε παρανοήσεις, με αποκορύφωμα την περιπλοκη πρόσληψη της συμμετοχής του γλύπτη στην πανελληνία καλλιτεχνική έκθεση του 1948. Στο παρόν σεμινάριο, μέ βάση μια συστηματική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα κατάλοιπα του γλύπτη και στο αρχείο του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, όπου διετέλεσε καθηγητής στην έδρα πλαστικής, θα επιχειρηθεί αφενός η σκιαγράφηση του εκτεταμένου έργου του, μέσω μιας βασικής περιοδολόγησης και σχολιασμού των σημαντικότερων αλλά και άγνωστων ακόμα έργων του και αφετέρου θα συζητηθούν κάποιες στιγμές της πρόσληψης του έργου του, τόσο απο την κριτική όσο και απο την ιστοριογραφία της ιστορίας της τέχνης στην Ελλάδα. Με απώτερο σκοπό να χαρτογραφήσουμε εν τέλει τις ποικίλες διαδρομές του Λαμέρα στην ιστορία της ελληνικής γλυπτικής.

Εισηγητής: Γιάννης Γαλανόπουλος
Ο Γιάννης Γαλανόπουλος γεννήθηκε στην Κυπαρισσία το 1983. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο ίδιο τμήμα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορίας της νεότερης τέχνης. Έχει λάβει μέρος σε συνέδρια και ημερίδες ιστορίας της τέχνης στην Ελλάδα και στην Αγγλία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν στην ιστορία της ελληνικής τέχνης, στην ιστοριογραφία της ιστορίας της τέχνης στην Ελλάδα, και στην ιστορία της ιστορίας της τέχνης ως επιστήμης. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ ιστορίας της τέχνης στο τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Διάλεξη 5η
Τετάρτη 28 Νοεμβρίου, 19:00-21:00
"Σ' όλη τη μακρά σταδιοδρομία μου έμεινα προσηλωμένος στον άνθρωπο", Γιάννης Παππάς (1913-2005)

Στην παρούσα διάλεξη θα εξεταστεί το έργο του γλύπτη Γιάννη Παππά, ο οποίος έζησε και δημιούργησε όλο σχεδόν τον 20ό αιώνα. Μέσα από τις ‘προσωπογραφίες’ του και τα έργα που ως θέμα τους έχουν τον ίδιο τον άνθρωπο, θα δούμε όλη την καλλιτεχνική του πορεία και εξέλιξη.

Εισηγητής: Ζέττα Αντωνοπούλου
Ιστορικός Τέχνης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, προϊσταμένη στο Ιστορικό Αρχείο Δήμου Αθηναίων.

Διάλεξη 6η
Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου, 19:00-21:00
Η ελληνική γλυπτική στα μέσα της δεκαετίας του '50: μια απόπειρα κριτικής θεώρησης των διαφορετικών τάσεων, με επίκεντρο τη συμμετοχή επτά Ελλήνων γλυπτών στην Μπιενάλε της Βενετίας του 1956

Μέρος Α’: Από τις λιγοστές ειδικές μελέτες για την ελληνική μεταπολεμική γλυπτική προκύπτει ότι, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, για πρώτη φορά συστηματικά, ένα σύνολο Ελλήνων γλυπτών απομακρύνεται από την παραστατικότητα και πραγματοποιεί «στροφή προς την αφαίρεση». Σε αυτό το εισαγωγικό μέρος θα επιχειρήσουμε να εντάξουμε το ερώτημα «ποιοι Έλληνες γλύπτες και ποιες Ελληνίδες γλύπτριες, πώς και γιατί στρέφονται σε τι είδους αφαίρεση», στο ιστορικό πλαίσιο της μετεμφυλιακής και πρώιμης ψυχροπολεμικής περιόδου, και να το διερευνήσουμε υπό το πρίσμα των ιδεολογικών-αισθητικών, αλλά και πολιτικών-κοινωνικών παραμέτρων που όρισαν τόσο το ελληνικό, όσο και το διεθνές πεδίο των εικαστικών τεχνών στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία.

Μέρος Β’: Στην 28η Μπιενάλε της Βενετίας [31 Μαΐου - 30 Σεπτεμβρίου 1956] η Ελλάδα παρουσίασε, μαζί με μια σημαντική αναδρομική του χαράκτη Γαλάνη, εικοσιπέντε γλυπτά των Απέργη, Γεωργίου, Ζογγολόπουλου, Ίκαρη, Λουκόπουλου, Περαντινού και Τόμπρου, που κάλυπταν ολόκληρο το φάσμα των αισθητικών κατευθύνσεων της ομόχρονης γλυπτικής στην Ελλάδα: από τη μαρμάρινη Ολυμπία του Περαντινού, που παρέπεμπε  στον απλοποιημένο κλασικισμό του Μαγιόλ, έως τον σιδερένιο Λαοκόοντα του Απέργη, που αναφερόταν στις σφυρήλατες αφηρημένες συνθέσεις του González. Μέσα από τη μελέτη αρχειακών πηγών γύρω από το χρονικό της πλέον πολυπρόσωπης εκπροσώπησης της ελληνικής γλυπτικής στην ιστορία της Μπιενάλε, και με τη συνοδεία πλούσιου εικονογραφικού υλικού, θα επιχειρήσουμε μια κριτική θεώρηση της κατάστασης της γλυπτικής στην Ελλάδα στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’50, περίοδο κατά την οποία, πράγματι, αφαιρετικές και αφηρημένες τάσεις αναδύονται ως υπολογίσιμο αντίπαλο δέος στην κυρίαρχη παραστατικότητα με τα ποικίλα  ­—ιδεαλιστικά, ρεαλιστικά και άλλα— παρακλάδια της. 

Εισηγητής: Άρτεμις Ζερβού
Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Από το 2005 είναι επιμελήτρια στο Τμήμα Νεοελληνικής και Ευρωπαϊκής Γλυπτικής της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου.

[www.zongolopoulos.gr]
ΙΔΡΥΜΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΟΓΓΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Δημοκρατίας 49, 15452 Π. Ψυχικό, Αττική